شد، از طرفى معامله‌اى در پيش است كه مى‌تواند سود هنگفتى براى او داشته باشد، وى كدام‌يك را ترجيح مى‌دهد؟ آيا حاضر مى‌شود براى رسيدن به يك لذت، يك بيمارى كشنده را تحمل كند؟

اين مسأله بستگى به اين دارد كه آن شخص تا چه اندازه به آن خطر باور داشته باشد؛ اگر واقعاً و عميقاً به چنين خطر سختى باور داشته باشد، دفع آن را بر جلب آن منفعت يا لذّتِ محتمل ترجيح خواهد داد. در زبان عربى، به چنين حالتى «همّ» مى‌گويند؛ يعنى چاره‌جويى براى خطرى كه در آينده نزديك ممكن است فرد را تهديد كند. به كسى هم كه اين حالت برايش به وجود آمده است، «مهموم» مى‌گويند. واژه‌هاى مهم، اهميت و اهتمام نيز از همين ماده است؛ يعنى چيزى كه انسان را نگران و دلواپس مى‌كند. بنابراين هر كس كه نسبت به آينده اطلاعات و پيش‌بينى‌هايى داشته باشد و احتمال زيادى بدهد كه ناراحتى و يا خطرى در پيش است، براى رفع آن اهتمام مى‌ورزد. به اين حالت، يعنى تلاش انسان براى جلوگيرى از خطرى كه در آينده ممكن است پيش آيد، مهموميّت مى‌گويند.

رابطه ميزان باور انسان‌ها با همّ ايشان

كسى كه باور دارد جهنمى در كار است و در آن عذاب‌هاى آن‌چنانى كه در قرآن و روايات به برخى از آنها اشاره شده است، وجود دارد، آيا مى‌تواند نسبت به آن بى‌تفاوت بوده و هيچ همّى نداشته باشد؟ اگر انسان به چنين حقيقتى باور داشته باشد و بداند كه ممكن است خود نيز به اين عذاب مبتلا گردد، آيا باز هم به فكر اين است كه فردا چه معامله‌اى بكند كه سودآورتر است و يا چه سرگرمى را انتخاب كند كه لذتش بيش‌تر است؟ اين مسأله نيز بستگى به ميزان باور شخص دارد. در ارتباط با اين موضوع، روايت مشهورى به اين مضمون نقل شده است كه يك روز صبح پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) جوانى را در مسجد ديدند كه رنگ چهره‌اش زرد شده و چشم‌هايش به گودى فرو رفته است. وقتى حضرت حال او را پرسيدند، در جواب‌گفت:درحال يقين هستم. حضرت فرمودند: علامت يقينت چيست؟ گفت: همين كه ديشب تا صبح از ترس عذاب‌هاى اخروى خواب بر چشم‌هايم نيامد و از اين‌روى، رنگ چهره‌ام زرد شده است. آن‌گاه حضرت براى آن جوان دعا كردند.[1] داشتن چنين باورى،