امام صادق(عليه السلام) مى‌فرمايد: در بين اندام‌هاى بدن انسان هيچ كدام ناسپاس‌تر از چشم و زبان نيستند. انسان به هر عضوى از اعضاى بدن خود خدمت كند، متقابلا آن عضو هم خدمتى براى او انجام مى‌دهد. اما چشم و زبان اين‌گونه نيستند؛ يعنى ما هر قدر بيش‌تر به اين اعضا خدمت كنيم، آنها كم‌تر به ما خدمت خواهند كرد. چشمى كه بسيارى از اوقات خواب است، چگونه مى‌تواند به ما خدمت كند؟ زبانى كه زياد حرف مى‌زند و انسان براى اين كار انرژى زيادى مصرف مى‌كند، چه خدمتى براى ما انجام مى‌دهد؟ البته، اگر اين كار نفعى براى ما داشته باشد، مثلا از زبان در انجام عبادت، وظيفه، موعظه و... استفاده كنيم، نه تنها كار بيهوده‌اى انجام نداده‌ايم، بلكه بهترين بهره را از آن برده‌ايم.

لزوم پرهيز از افراط و تفريط در خوابيدن

در اين‌جا، توجه به چند نكته لازم و ضرورى است. اول اين‌كه انسان بايد ازافراط و تفريط به دور باشد. مثلا گاهى، افراد با شنيدن سفارش‌هايى كه درباره كم‌خوابى شده است و يا با خواندن داستان‌هايى كه از چگونگى غلبه بر خواب از بزرگان نقل گرديده، درصدد انجام آن امور برمى‌آيند و با اين كار سلامتى خود را به خطر مى‌اندازند. به هرحال، بدن انسان احتياج به استراحت دارد. يكى از نعمت‌هاى خدا اين است كه وسيله خواب و استراحت را براى انسان فراهم كرده است: وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً؛[1] ما خواب را مايه راحتى و آرامش شما قرارداديم. مسلّماً خواب يكى از نعمت‌هاى الهى است كه بايد از آن به نحو مطلوب استفاده كرد. كسانى هستند كه مبتلا به بى‌خوابى‌اند و براى رفع اين حالت و اين كه مقدار كمى به خواب بروند، مرتب داروهايى را كه عوارض جانبى هم دارند، مصرف مى‌كنند. بنابراين، داشتن خواب طبيعى نعمتى بزرگ است و نبايد آن را از دست داد. سخن در اين است كه انسان بيش از حد لازم نخوابد و فعاليت‌هاى حياتى خود از قبيل فكر كردن، كار كردن و... را تعطيل نكند. البته مقدار نيازى كه افراد به خواب دارند با يكديگر متفاوت است و بستگى به نوع مزاج افراد، سنين مختلف عمر، فعاليت‌هاى انسان و... دارد. معمولا افراد خودشان با تجربه‌اى كه دارند و يا دستورى كه پزشك به آنها مى‌دهد، نياز بدن خود به خواب را مى‌دانند. بنابراين رعايت آن حداقل‌ها ضرورى است و انسان نبايد با بى‌توجهى نسبت به آن، موجبات فراهم آمدن بيمارى مخصوصاً در سنين آخر عمر را فراهم آورد.