هماهنگی در اخبار فدک

سیّدحسن فاطمی موحّد[230]

چکیده

قضیه‌ی فدک از فرازهای مهمّ تاریخی است که چند و چون آن همواره میان علمای شیعه و اهل‌ سنّت مورد اختلاف‌نظر بوده و بحث‌های فراوان را به خود اختصاص داده است.یک عامل مهم در اختلاف‌نظرها، ابهام‌ها و تعارض‌هایی است که در اخبار فدک دیده می‌شود. نویسنده در این مقاله کوشیده است، تعارض و ابهام‌ها را بدون در نظر گرفتن سند روایات فدک، برطرف سازد.

کلیدواژه‌ها: فدک، تعارض، ارث، بخشش، غصب.

ساکنان فدک در سال هفتم هجرت با خبر شدن از پیروزی پیامبر4 در خیبر، طی پیامی خبر تسلیم خود را به آگاهی حضرت رساندند و چون فدک بدون جنگ فتح شد، از اختصاصات پیامبر4 بود و مسلمانان در آن سهمی نداشتند؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید:

«و ما أفاء الله علی رسوله منهم فما أوجفتم علیه من خیل و لا رکاب.»[231]

آن غنایمی را که به رسولش بازگرداند (بخشید) چیزی است که شما بر آن‌ها اسب و شتر نتاختید. (زحمت نکشیدید.) هم‌چنین می‌فرماید:

«یسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ... .»[232]

]ای پیامبر[ از تو درباره‌ی انفال می‌پرسند؛ بگو انفال برای خدا و رسول است. اموالی که بدون جنگ از کفّار به دست مسلمانان بیفتد، نمونه‌ای از انفال است. رسول‌خدا4 طبق دستور خداوند که فرمود: «و آت ذالقربی حقّه»؛[233] «حقوق خویشاوند را عطا کن» فدک را به حضرت

[230]. پژوهشگر پژوهشکده علوم و معارف حدیث (دارالحدیث).

[231]. سوره حشر، آیه‌6.

[232]. سوره انفال، آیه‌1.

[233]. سوره‌ اسراء، آیه‌26.