اعتبارسنجی و مفهوم‌شناسی احادیث «مَن بلغ»

تاریخ دریافت: 15/4/97 - تاریخ تأیید: 28/5/97

محمود کریمیان[1]

چکیده:

در منابع فریقین احادیثی مشهور به «مَن بلغ» ذکر شده است؛ مضمون این احادیث آن است که «اگر حدیثی به کسی رسید و محتوای آن مترتب‌شدن ثوابی بر یک عمل بود و آن شخص به طلب ثواب، عمل را انجام داد، خداوند متعال ثواب آن را به وی عطا می‌کند؛ هرچند آن حدیث مطابق با واقع نباشد»؛ برخی از عالمان بزرگ شیعه با استناد به این احادیث، قاعده «تسامح در ادله سنن» را اثبات کرده‌اند؛ اما به‌نظر می‌رسد روایات «من بلغ» یکی از ادله نقلی بر «حجیت خبر واحد» است و چیزی فراتر از آن نیست؛ این مقاله می‌کوشد، پس از اعتبارسنجی این احادیث مقصود از تعبیر «من بلغه» را بشناساند و با جمع بین ادله اثبات کند که مقصود از «من بلغه»، رسیدن حدیث از همان طریق متعارف، معقول، معتبر و مقبول نزد عقلاست و اعطای ثواب در صورت مطابق‌نبودن حدیث با واقع، به‌خاطر جبران موارد خطا و امثال آن است که به‌طور طبیعی در درصدی از اخبار افراد ثقه و سندهای معتبر وجود دارد.

کلیدواژه‌ها: احادیث مَن بلغ، تسامح در ادلۀ سنن، حجیت خبر واحد.

[1]. مدرس مرکز تخصصی علوم حدیث و پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث؛‌
(karimian.mahmood@yahoo.com).