ابن منده، محمّد

ابوعبداللّه محمّد بن اسحاق بن یحیی بن منده حافظ اصفهانی، از مشاهیر محدّثین و رؤسای حنبلیان اصفهان در قرن چهارم هجری است. وی در سال 395ق در اصفهان متولّد شده، و در طلب حدیث به بغداد، بخارا، بلخ، دمشق، مرو، مکّه و نیشابور سفر کرد، و در مدت 40 سال از قریب 1700 نفر از محدّثین، اخذ حدیث کرد که از آن جمله است: ابراهیم بن سنان قنطری، ابن ابی حاتم، ابن اخی ابی زرعه، ابن جارود، ابوجعفرالبحتری، ابوحامد بن بلال، ابوسعید بن الاعرابی، ابوطاهر مدینی، ابوالعبّاس اصم ابی اسید، احمد بن بهزاد فارسی، اسماعیل صفّار، ابوعلی حسین بن علیّ بن یزید حافظ نیشابوری، خثیمه بن سلیمان، عبداللّه بن محمّد بن حنبل، عبداللّه بن یعقوب بن اسحاق کرمانی، محمّد بن احمد بن محبوب، علیّ بن احمد بستی، محمّد بن حسین بن قطان، محمّد بن عبداللّه عمانی، محمّد بن یعقوب و عدّه ای نیز از ابن منده روایت کرده اند ازجمله: ابوسعید ادریسی، ابوعبداللّه قنجار، ابومنصور شجاع بن علی صقلی، ابوعبداللّه حاکم، ابونعیم اصفهانی، بندار رازی، تمام رازی. وی پس از برگشت از مسافرت به اصفهان، قریب چهل بار کتاب و جزوه همراه داشت.

ابن منده در سلخ ذی القعده 395ق وفات یافته است. این کتاب ها از او است: 1. تاریخ اصفهان 2. التّوحید و المعرفه اسماء اللّه و اثبات صفاته در هفت مجلّد 3. الردّ الجهمیّه 4. طبقات الصّحابه و التّابعین 5. فتح الباب فی الکنی و الالقاب 6. الکفایه 7. المسند ابی حنیفه 8. مسند احادیث ابراهیم بن ادهم 9. معرفه الصّحابه 10. النّاسخ و المنسوخ[1].

[1] ذکر اخبار اصفهان، ج1، ص ص306؛ مجمل فصیحی، ج2، ص110؛ هدیه العارفین، ج، ص57؛ کشف الظنون، ج2، ص1104؛ میزان الاعتدال، ج3، ص26؛ الاعلام، ج6، ص253؛ معجم المؤلّفین، ج9، صص42 43؛ الکامل، ج7، ص230؛ ریحانه الادب، ج8، ص234؛ سیر اعلام النبلاء، ج17، صص28 43؛ الوافی بالوفیات، ج2، صص90 91؛ النجوم الزّاهره، ج4، ص213؛ لسان المیزان، ج5، ص70؛ طبقات الحنابله، ج2، ص167؛ المنتظم ابن جوزی، ج7، ص232؛ وفیات الاعیان، ج1، ص487؛ البدایه و النهایه، ج11، ص336؛ دانشنامه اسلام و ایران، ج6، صص878 880؛ الایرانیّون و الادب العربی، ج6، صص344 347؛ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، ص137.