چنانكه در درس سابق اشاره شد، مفاهيمي كه حكايت از كمالات وجودي ميكنند و دلالتي بر هيچ نوع نقص و محدوديتي ندارند، قابل اطلاق بر ذات مقدس الهي هستند و همهٔ آنها را ميتوان از صفات ذاتيهٔ الهي بهشمار آورد، مانند نور و بهاء و جمال و كمال و حب و بهجت و ديگر اسماء و صفاتي كه در آيات كريمهٔ قرآن يا روايات شريفه يا ادعيهٔ حضرات معصومين(عليهم السلام) وارد شده است و ناظر به مقام فعل نيست.
ولي آنچه معمولاً بهعنوان صفات ذاتيه ذكر ميشود، حيات و علم و قدرت است و اكثر متكلمين صفات ديگري مانند سميع و بصير و مريد و متكلم را اضافه كردهاند و بحثهايي دربارهٔ اينكه آيا اين مفاهيم از صفات ذاتيه هستند يا از صفات فعليه واقع شده است كه بررسي همهٔ آنها به درازا ميكشد. ازاينرو در اينجا بحثي را دربارهٔ صفات ذاتيهٔ سهگانه مطرح ميكنيم و سپس به بحث دربارهٔ ساير صفات مشهور ميپردازيم.
حيات
موجوداتي كه مورد شناسايي انسان قرار ميگيرند، به دو دستهٔ كلي جاندار و بيجان قابل تقسيم هستند. موجودات جاندار كه با شعور و حركت ارادي شناخته ميشوند، متصف به صفتي بهنام «حيات» ميگردند و بههمين مناسبت در زبان عربي، كلمهٔ «حيوان» بر موجودات جاندار اطلاق ميشود. ولي با دقت روشن ميگردد كه صفت