دربارهٔ انواع جواهر مادي و مجرد اختلافاتي در ميان فلاسفه وجود دارد: پيروان مشائين جوهر را به پنج قسم تقسيم كرده‌اند:

1. جوهر عقلاني، كه مجرد تام است و علاوه بر اينكه ذاتاً داراي ابعاد مكاني و زماني نيست، تعلقي هم به موجود مادي و جسماني ندارد.

بايد توجه داشت كه اطلاق «عقل» بر چنين موجودي، ربطي به عقل به‌معناي قوهٔ درك‌كنندهٔ مفاهيم كلي ندارد و استعمال واژهٔ عقل دربارهٔ آنها از قبيل اشتراك لفظي است، چنان‌كه علمای اخلاق عقل را به‌معناي سومي نيز به‌كار مي‌برند؛

2. جوهر نفساني، كه ذاتاً مجرد است ولي تعلق به بدن (موجود جسماني) مي‌گيرد، بلكه بدون بدن امكان پيدايش ندارد، هر‌چند ممكن است پس از پديد آمدن، تعلقش از بدن قطع شود و بعد از مرگ بدن هم باقي بماند؛

3. جوهر جسماني، كه داراي ابعاد مكاني و زماني است، و ما نمودهاي آن را به‌صورت اعراضي از قبيل رنگ‌ها و شكل‌ها احساس مي‌كنيم و وجود خود آن را با عقل اثبات مي‌نماييم. مشائين هر جوهر جسماني را مركب از دو جوهر ديگر به‌نام «ماده» و «صورت» مي‌دانند؛

4. ماده يا هيولي، كه به عقيدهٔ ايشان جوهري است مبهم و بدون فعليت كه در همهٔ اجسام اعم از فلكي و عنصري موجوداست، ولي مادهٔ هر فلكي تنهاصورت خاص خودش را مي‌پذيرد و ازاين‌رو به‌گمان ايشان كون و فساد و خرق و التيام در افلاك محال