3) ايمان برخى از عالمان يهود، به جبت:

الَم تَرَ الَى الَّذينَ اوتوا نَصيبًا مِنَ الكِتبِ يُؤمِنونَ بِالجِبتِ والطغوتِ ويَقولونَ لِلَّذينَ كَفَروا هؤُلاءِ اهدى‌ مِنَ الَّذينَ ءامَنوا سَبيلا. [1]

نساء (4) 51

آثار ايمان به جبت‌

1. ارزيابى غلط

4) پندار اهل‌كتاب در برترى هدايت مشركان بر مؤمنان، پيامد ايمان آنان به جبت:

الَم تَرَ الَى الَّذينَ اوتوا نَصيبًا مِنَ الكِتبِ يُؤمِنونَ بِالجِبتِ والطغوتِ ويَقولونَ لِلَّذينَ كَفَروا هؤُلاءِ اهدى‌ مِنَ الَّذينَ ءامَنوا سَبيلا. [2]

نساء (4) 51

2. لعن‌

5) ايمان به جبت، سبب لعن و نفرين الهى:

الَم تَرَ الَى الَّذينَ اوتوا نَصيبًا مِنَ الكِتبِ يُؤمِنونَ بِالجِبتِ والطغوتِ ويَقولونَ لِلَّذينَ كَفَروا هؤُلاءِ اهدى‌ مِنَ الَّذينَ ءامَنوا سَبيلا* اولكَ الَّذينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ومَن يَلعَنِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ نَصيرا.

نساء (4) 51 و 52

3. محروميّت از امداد

6) محروميّت از امداد الهى، پيامد ايمان به جبت:

الَم تَرَ الَى الَّذينَ اوتوا نَصيبًا مِنَ الكِتبِ يُؤمِنونَ بِالجِبتِ والطغوتِ ويَقولونَ لِلَّذينَ كَفَروا هؤُلاءِ اهدى‌ مِنَ الَّذينَ ءامَنوا سَبيلا* اولكَ الَّذينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ومَن يَلعَنِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ نَصيرا.

نساء (4) 51 و 52

زمينه ايمان به جبت‌

7) بهره‌مندى ناقص و غير جامع از كتب آسمانى، زمينه ايمان به جبت (پرستش غير خدا):

الَم تَرَ الَى الَّذينَ اوتوا نَصيبًا مِنَ الكِتبِ يُؤمِنونَ بِالجِبتِ والطغوتِ .... [3]

نساء (4) 51

جبر

جبر در لغت به معناى اصلاح چيزى همراه با نوعى قهر است‌ [4] و در اصطلاح متكلّمان، به وادار كردن بر كار و عمل و ناچار شدن بر آن با قهر و غلبه گفته مى‌شود، و حقيقت آن ايجاد فعل در آفريده‌هاست بدون اينكه بتوانند آن را دفع كنند يا از به وجود آمدن آن در خودشان جلوگيرى كنند. [5] مقصود از جبر در اين مدخل، جبر بر اعتقاد و افعال مى‌باشد و از جمله‌هايى مانند «لو شاء اللَّه لجمعهم على الهدى» و «لو شاء الرّحمن ما عبدنا هم» استفاده شده است.

جبر بر ايمان‌

1) جبرى نبودن ايمان، برخاسته از مشيّت خدا:

ولَو شاءَ رَبُّكَ لَامَنَ مَن فِى الارضِ كُلُّهُم جَميعًا افَانتَ تُكرِهُ النّاسَ حَتّى‌ يَكونوا مُؤمِنين.

يونس (10) 99

[1] «جبت» و «طاغوت» دو بت است كه كعب‌بن‌اشرف بر آن دو سجده كرد. (مجمع‌البيان، ج 3- 4، ص 92)

[2] بنا بر اينكه همزه استفهام در آيه شريفه براى انكار تعجّبى باشد.

[3] «نصيباً من الكتاب» با توجّه به تنوين تنكير به معناى بهره اندك است، در مقام تعليل براى جمله «يؤمنون بالجبت و الطّاغوت» است.

[4] مفردات، ص 183، «جبر».

[5] تصحيح الاعتقاد، مفيد، ص 46 (سلسلة مؤلّفات الشّيخ المفيد، ج 5).