ثمود نام قبيلهاى است [1] كه در حِجْر، ميان حجاز و شام مسكن گزيدند و در قرآن از آنان به
اصحاب حجر ياد شده است. [2]
نام اين قوم به اعتبار پدرشان ثمود بن جائر (جاثر ...) از عرب عاربه (اصيل) است. [3] ثمود از بقاياى قوم عاد، [4] و پيامبر آنان صالح (ع)، از پيامبران
عرب است. [5] در اين مدخل از واژههاى «ثمود» و
«حجر» استفاده شده است.
اهمّ عناوين: آثار باستانى ثمود، اتمامحجّت بر ثمود، تاريخ ثمود،
تكذيبهاى ثمود، توطئهگران ثمود، ثمود و صالح (ع)، ثمود و ناقه، صفات ثمود، عذاب
استيصال در ثمود و فرجام ثمود.
آثار باستانى ثمود
1) بقايايى از خانههاى ثموديان تا عصر پيامبر اسلام (ص) و امكان
مشاهده آنها براى مردم:
[3] جمهرة انسابالعرب، ص 486؛ المفصل فى تاريخ العرب قبل
الاسلام، ج 1، ص 326؛ المحبّر، ص 395.
[4] المفصل فى تاريخ العرب قبل الاسلام، ج 1، ص 324.
[5] المفصّل فى تاريخ العرب قبل الاسلام، ج 1، ص 333.
[6] با توجّه به اينكه كلمه «تلك» براى اشاره به مشاراليه محسوس و
مشهود وضع شده است، بهكارگيرى آن نشان مىدهد كه آثار شهر ثموديان تا زمان
پيامبراكرم (ص) باقى مانده و قابل مشاهده بوده است.
[7] «تلك» اشاره به ديار قوم ثمود و ... دارد كه مردم جزيرةالعرب
با آنها آشنا بودهاند. (مجمعالبيان، ج 7- 8، ص 407)
[8] مقصود از «لأية لقوم يعلمون»، عبرت و پند گرفتن از خانههاى
خراب شده ثمود براى بينندگان آن است. (مجمعالبيان، ج 7- 8، ص 355)