مِنَ المُنتَصِرين‌* واصبَحَ الَّذينَ تَمَنَّوا مَكانَهُ بِالامسِ يَقولونَ ويكَانَّ اللَّهَ يَبسُطُ الرّزقَ لِمَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ ويَقدِرُ لَولا ان مَنَّ اللَّهُ عَلَينا لَخَسَفَ بِنا ويكَانَّهُ لا يُفلِحُ الكفِرون. [1]

قصص (28) 76 و 81 و 82

تعجّب انسانها---) همين مدخل، تعجّب در آستانه قيامت‌

تعجّب بنى‌اسرائيل‌

71) شگفتى سردمداران بنى‌اسرائيل، از برگزيدگى طالوت به علّت سرشناس نبودن و نداشتن ثروت:

الم تر الى الملَإِ مِن بَنى اسرءيل ...* وقال لهُم نبِيُّهُم انَّ اللَّه قد بعث لكُم طالوت ملِكًا قالوا انّى‌ يكونُ لهُ المُلكُ علينا ونحنُ احقُّ بِالمُلكِ مِنهُ ولم يُؤت سعةً مِن المالِ .... [2]

بقره (2) 246 و 247

تعجّب بهشتيان‌

72) شگفتى بهشتيان، از جاودانه زيستن و نمردن خود در حيات آخرتى:

ولَولا نِعمَةُ رَبّى لَكُنتُ مِنَ المُحضَرين‌* افَما نَحنُ بِمَيّتين. [3]

صافات (37) 57 و 58

تعجّب جنّ‌

73) تعجّب برخى جنّيان از شنيدن آيات قرآن به دليل خارق‌العاده بودن آن:

قُل اوحِىَ الَىَّ انَّهُ استَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الجِنّ فَقالوا انّا سَمِعنا قُرءانًا عَجَبا.

جن (72) 1

تعجّب جهنّميان‌

74) اظهار تعجّب و حسرت جهنّميان از ناتوانى‌شان در ديدن مؤمنان و جايگاه آنان:

وقالوا ما لَنا لا نَرى‌ رِجالًا كُنّا نَعُدُّهُم مِنَ الاشرار. [4]

ص (38) 62

تعجّب در آستانه قيامت‌

75) تعجّب و اظهار شگفتى انسان، از رخدادهاى عظيم در آستانه قيامت:

اذا زُلزِلَتِ الارضُ زِلزالَها* واخرَجَتِ الارضُ اثقالَها* وقالَ الانسنُ ما لَها. [5]

زلزله (99) 1- 3

تعجّب در قيامت‌

1. تعجّب غافلان‌

76) شگفتى غافلان از ياد خدا، از كورى خويش در قيامت، و جوياى علّت آن از خداوند:

قالَ رَبّ لِمَ حَشَرتَنى اعمى‌ وقَد كُنتُ بَصيرا.

طه (20) 125

[1] كلمه «وى» به معناى پشيمانى است و چه بسا در معناى تعجّب استعمال مى‌شود. هر دو معنا بر مورد آيه تطبيق مى‌كنند. (الميزان، ج 16، ص 81)

[2] «أنّى‌» در آيه ياد شده به معناى «كيف» استفهام است (اعراب‌القرآن، درويش، ج 1، ص 367) كه در تعجّب استفاده مى‌شود.

[3] استفهام در «أفما نحن ...» از نوع استفهام تقريرى و تعجّب است. (الميزان، ج 17، ص 139)

[4] استفهام در «ما لنا» براى تعجب و حسرت است.

[5] . انسان جمله «ما لها» را در حالتى مى‌گويد كه از آن زلزله شديد شگفت‌زده مى‌شود.