تشبيه به پيروان هواى نفس‌

87) نفى همانندى مؤمنان متّكى بر برهان، با بدكرداران و پيروان هواى نفس:

افَمَن كانَ عَلى‌ بَيّنَةٍ مِن رَبّهِ كَمَن زُيّنَ لَهُ سوءُ عَمَلِهِ واتَّبَعوا اهواءَهُم.

محمد (47) 14

تشبيه به پيشينيان‌

88) تشبيه گفتار كافران عصر پيامبر (ص) در انكار معاد، به سخنان پيشينيان آنان:

بَل قالوا مِثلَ ما قالَ الاوَّلون‌* قالوا اءِذا مِتنا وكُنّا تُرابًا وعِظمًا اءِنّا لَمَبعوثون.

مؤمنون (23) 81 و 82

89) خوار و ذليل شدن دشمنان خدا و رسول (ص)، مشابه خوار و ذليل شدن گذشتگان‌شان:

انَّ الَّذينَ يُحادّونَ اللَّهَ ورَسولَهُ كُبِتوا كَما كُبِتَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم ....

مجادله (58) 5

90) سرنوشت مشابه يهود بنى‌نضير، در موضع‌گيرى عليه اسلام و شكستشان به يهوديان پيشين (تبعيديان بنى‌قينقاع):

الَّذينَ كَفَروا مِن اهلِ الكِتبِ ...* كَمَثَلِ الَّذينَ مِن قَبلِهِم قَريبًا ذاقوا وبالَ امرِهِم ولَهُم عَذابٌ اليم. [1]

حشر (59) 11 و 15

نيز---) همين مدخل، تشبيه به تكاليف سخت، تشبيه به خلافت و تشبيه به معجزه‌

تشبيه به تاريكى‌

91) عمل كافران، همچون ظلمت حاكم بر درياى عميق، با امواج متلاطم و پوشيده از ابر:

والَّذينَ كَفَروا اعملُهُم ...* او كَظُلُمتٍ فى بَحرٍ لُجّىّ يَغشهُ مَوجٌ مِن فَوقِهِ مَوجٌ مِن فَوقِهِ سَحابٌ ظُلُمتٌ بَعضُها فَوقَ بَعضٍ ....

نور (24) 39 و 40

نيز---) همين مدخل، تشبيه كفر

تشبيه به تخت‌

92) قرب و نزديكى شباهت تخت ملكه سبأ، مشابه خود آن تخت:

فَلَمّا جاءَت قيلَ اهكَذا عَرشُكِ قالَت كَانَّهُ هُوَ .... [2]

نمل (27) 42

تشبيه به تخم شترمرغ‌

93) حوريان بهشتى در سفيدى، همچون تخم شترمرغ پنهان‌مانده در زير بال:

وعِندَهُم قصِرتُ الطَّرفِ عين‌* زكَانَّهُنَّ بَيضٌ مَكنون.

صافات (37) 48 و 49

تشبيه به ترس‌

94) ترس برخى مسلمانان صدر اسلام از مشركان، همچون ترس خداترسان از خداوند:

... يخشون النّاس كخشيةِ اللَّهِ ....

نساء (4) 77

95) حال منافقان در بدگمانى و ترس از ديگران، مانند ترس انسان هراسان از هر فريادى:

... يَحسَبونَ كُلَّ صَيحَةٍ عَلَيهِم. [3]

منافقون (63) 4

[1] مقصود از «الّذين كفروا» در آيه 11، يهود بنى‌نضير است و منظور از «الّذين من قبلهم» به يك احتمال، يهود بنى‌قينقاع است. (مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 387)

[2] تشبيه ياد شده، از نوع مرسل است. (اعراب‌القرآن، درويش، ج 7، ص 217)

[3] تشبيه مزبور از باب تشبيه تمثيلى است. (اعراب‌القرآن، درويش، ج 10، ص 99- 100)