بالكفرين‌* يوم يغشهم العذاب من فوقهم ومن تحت أرجلهم ويقول ذوقوا ما كنتم تعملون.

عنكبوت (29) 54 و 55

نيز---) همين مدخل، پا ابزار حركت‌

پاداش‌

پاداش، معادل كلمه ثواب، [1] به معناى نتيجه اعمال است كه به انسان باز مى‌گردد و در هر يك از خير و شرّ كاربرد دارد؛ امّا بيشترين استعمال آن در خير است. [2] در اين مدخل تنها جزاى خير بررسى مى‌شود و جزاى شرّ در مدخل كيفر بحث خواهد شد. از واژه‌هاى «اجر»، «ثواب»، «جزا»، «خير»، «فوز» و مشتقّات آنها و جملاتى با مفهوم پاداش، استفاده شده است.

اهمّ عناوين: انواع پاداش، حتميّت پاداش، موجبات پاداش، وعده پاداش.

ارزش پاداش‌

1) پاداش الهى مجاهدان، برتر از كارهاى نيكوى آنها:

ما كان لأهل المدينة ومن حولهم مّن الأعراب أن يتخلّفوا عن رّسول اللّه ولايرغبوا بأنفسهم عن نّفسه ذلك بأنّهم لايصيبهم ظمأ ولا نصب ولا مخمصة فى سبيل اللّه ولايطون موطئا يغيظ الكفّار ولاينالون من عدوّ نّيلا إلّاكتب لهم به عمل صلح إنَّ اللَّه لايضيع أجر المحسنين‌* ... ولايقطعون واديا إلّاكتب لهم ليجزيهم اللَّه أحسن ما كانوا يعملون. [3]

توبه (9) 120 و 121

2) پاداش الهى، برتر از سِحر:

واتّبعوا ما تتلوا الشّيطين على‌ ملك سليمن وما كفر سليمن ولكنّ الشّيطين كفروا يعلّمون النّاس السّحر ... ولقد علموا لمن اشتره ما له فى الأخرة من خلق ولبئس ما شروا به أنفسهم لو كانوا يعلمون‌* ولو أنّهم ءامنوا واتّقوا لمثوبة مّن عند اللّه خير لّو كانوا يعلمون. [4]

بقره (2) 102 و 103

3) ارزش برتر پاداش آخرتى، نسبت به پاداش دنيايى:

فاتهم اللّه ثواب الدّنيا وحسن ثواب الأخرة واللّه يحبّ المحسنين. [5]

آل‌عمران (3) 148

4) پاداش آخرتى برتر از متاع دنيوى:

... قل متع الدّنيا قليل والأخرة خير لّمن اتّقى‌ ولاتظلمون فتيلا.

نساء (4) 77

وما أوتيتم مّن شى‌ء فمتع الحيوة الدّنيا

[1] لغت‌نامه، ج 4، ص 4632، «پاداش» و ج 5، ص 6403، «ثواب».

[2] مفردات، ص 180، «ثوب».

[3] يعنى اطاعتها و كارهاى نيك آنها ثبت و نوشته شود تا به اندازه استحقاق، پاداش آنها را بدهد و از فضل خويش بر آنها بيفزايد تا اينكه ثواب، بهتر و زيادتر از عمل گردد. (همان، ج 5- 6، ص 124)

[4] اگر مى‌دانستند، براى آنان به سبب دانش روشن مى‌شد كه پاداش خدا از سحر بهتر است. (مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 341)

[5] در مورد ثواب آخرت، كلمه «حسن» اضافه شده تا بيان كند كه ثواب آخرتى نسبت به ثواب دنيايى مزيت و برترى دارد. (الكشّاف، ج 1، ص 425؛ الميزان، ج 4، ص 41)