هو الّذى ينزّل على‌ عبده ءايت بيّنت لّيخرجكم مّن الظّلمت إلى النّور وإنّ اللّه بكم لرءوف رّحيم.

حديد (57) 9

تنزيل مّن رّبّ العلمين.

حاقه (69) 43

إنّا نحن نزّلنا عليك القرءان تنزيلا* فاصبر لحكم ربّك ولاتطع منهم ءاثما أو كفورا.

انسان (76) 23 و 24

نعمت تربيت‌

204) تربيت فرزندان در دامان پر مهر پدر و مادر، نعمتى بس بزرگ و شايسته قدردانى:

... وبالولدين إحسنا ...* واخفض لهما جناح الذّلّ من الرّحمة وقل رّبّ ارحمهما كما ربّيانى صغيرا.

اسراء (17) 23 و 24

205) تربيت و بزرگ شدن موسى (ع) در دامن فرعون، امرى اجبارى، نه نعمتى شايان سپاس:

قال ألم نربّك فينا وليدا ولبثت فينا من عمرك سنين‌* وتلك نعمة تمنّها علىّ أن عبّدتّ بنى‌إسرءيل.

شعراء (26) 18 و 22

ترتيل‌

ترتيل از رتل به معناى حسن هماهنگى و به هم پيوستگى گرفته شده و در اصطلاح قرآن، رعايت آداب تلاوت است كه كلمات قرآن با تأنّى، تأمّل، صحيح و آسان ادا شود. در روايتى از پيامبر اسلام (ص) در معناى ترتيل چنين آمده است: حروف و كلمات آن را كاملًا روشن ادا كن؛ نه همچون خرماى خشكيده (يا ذرّات شن) آن را پراكنده و نه همچون شعر آن را با سرعت و پشت سر هم بخوان. به هنگام برخورد با شگفتيهاى قرآن توقّف كنيد؛ بينديشيد، [1] چنان‌كه به معناى نزول تدريجى منظم، زيبا، مرتبط و متناسب با موارد خاصّ نيز آمده است. [2] مورد بحث در اين مدخل معناى نخست است و معناى دوم، ذيل مدخل قرآن بررسى مى‌شود. واژه مورد استفاده در اين مدخل «رتّل» و مشتقّات آن است.

ترتيل قرآن‌

1) مأموريّت پيامبر (ص) براى تلاوت قرآن، همراه با ترتيل:

يأيّها المزّمّل‌* أو زد عليه ورتّل القرءان ترتيلا.

مزمل (73) 1 و 4

2) ترتيل قرآن در نيمه شب، فراهم‌كننده زمينه دريافت وحى الهى براى پيامبر (ص):

يأيّها المزّمّل‌* قم الّيل إلّاقليلا* أو زد عليه ورتّل القرءان ترتيلا* إنّا سنلقى عليك قولا ثقيلا. [3]

مزمل (73) 1 و 2 و 4 و 5

زمان ترتيل قرآن‌

3) نيمه شب، زمانى مناسب براى ترتيل قرآن (خواندن همراه با تأنّى و تأمّل):

قم الّيل إلّا قليلا* أو زد عليه ورتّل القرءان ترتيلا.

مزمل (73) 2 و 4

[1] مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 266.

[2] التحقيق، ج 4، ص 43، «رتل».

[3] مقصود از «قول ثقيل» قرآن عظيم است و آيه شريفه (5) در مقام تعليل براى حكم مدلولٌ عليه در «قم الليل» مى‌باشد. (الميزان، ج 20، ص 62)