فما جزؤه إن كنتم كذبين‌* قالوا جزؤه من وجد فى رحله فهو جزؤه .... [1]

يوسف (12) 70 و 74 و 75

نيز---) اسارت و استثمار

برزخ‌

برزخ در لغت به معناى مانع ميان دو چيز است. از زمان مرگ تا زمان قيامت نيز برزخ ناميده شده است. [2] اهمّ عناوين: آغاز برزخ، بهشت برزخى، پايان برزخ، حيات برزخى، سؤال و جواب در برزخ، عذابهاى برزخى، مدّت برزخ.

آب داغ برزخ---) همين مدخل، عذابهاى برزخى، آب داغ‌

آتش برزخ---) همين مدخل، عذابهاى برزخى، آتش‌

آسايش در برزخ‌

1) بهره‌مندى شهيدان، از هرگونه آسايش در عالم برزخ:

ولاتحسبنّ الّذين قتلوا فى سبيل اللّه أموتا بل أحيآء عند ربّهم يرزقون‌* فرحين بمآ ءاتيهم اللّه‌من فضله ويستبشر ون بالّذين لم يلحقوا بهم مّن خلفهم ألّا خوف عليهم ولا هم يحزنون. [3]

آل‌عمران (3) 169 و 170

2) بهره‌مندى مقرّبان به خدا، از آسايش در برزخ:

فأمّا إن كان من المقرّبين‌* فروح وريحان وجنّت نعيم. [4]

واقعه (56) 88 و 89

آغاز برزخ‌

3) آغاز زندگى برزخى انسانها، پس از مرگ آنان:

حتّى‌ إذا جاء أحدهم الموت ...* ... ومن ورائِهم برزخ إلى‌ يوم يبعثون.

مؤمنون (23) 99 و 100

اصحاب شمال در برزخ‌

4) اصحاب شمال (كافران تكذيبگر و گمراه) گرفتار عذاب در برزخ:

وأمّا إن كان من أصحب اليمين‌* وأمّا إن كان من المكذّبين الضّالّين‌* فنزل مّن حميم. [5]

واقعه (56) 90 و 92 و 93

[1] اين برداشت بر اساس روايت منقول از امام رضا (ع) است كه فرمود: در آيين بنى‌اسرائيل، جزاى دزدى بردگى سارق بود. (تفسير نورالثقلين، ج 2، ص 4460، ح 138)

[2] مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 185- 187.

[3] شادمانى و عدم ترس و نگرانى شهيدان- كه در آيه از آنها سخن گفته شده است- از برخوردارى آنان از آسايش حكايت مى‌كند.

[4] «روح» به معناى استراحت و آسايش است (مجمع‌البيان، ج 9- 10، ص 344) و در روايتى از امام صادق (ع) نقل شده است: مقصود از راحتى و آسايش مقرّبان، آسايش آنان در عالم قبر است. (تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 228)

[5] در روايتى از امام صادق (ع) نقل شده است: مقصود از «فنزل من حميم» عذاب در قبر است. (تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 230) از اينكه آيه 92 در مقابل آيه 90 بيان شده، مقصود از «مكذّبين الضالّين»، اصحاب شمال مى‌باشد.