بُديل بن ورقا

بديل بن ورقا، از بزرگان قبيله خزاعه و صحابى پيامبر (ص) بود. [1] برخى مفسّران، نزول آيات 67- 68 حج (22) را در پى جدال بديل و تنى چند از مشركان با مسلمانان، درباره خوردن گوشت مردار دانسته‌اند. [2] نيز براساس نقلى، مقصود از «و انّ كثيراً» در آيه 119 انعام (6) كسانى چون بديل‌اند كه براساس هوا و هوس، حرام و حلال را بدون آنكه از آيين و شريعتى سرچشمه گرفته باشد، تغيير مى‌دادند. [3]

بذر

بذر، به معناى جوانه گياه و دانه‌اى كه براى زراعت كنار گذاشته مى‌شود [4] و نيز به معناى هر دانه‌اى است كه پاشيده مى‌شود. [5] در اين مدخل از واژه‌هاى «حبّ»، «نوى» و «زرع» استفاده شده است.

بذر گياهان‌

1) خداوند، شكافنده بذر گياهان:

إنّ اللّه فالق الحبّ والنّوى‌ ....

انعام (6) 95

2) نزول آب با بركت از آسمان، سبب روييدن بذر گياهان:

ونزّلنا من السّماء ماء مّبركا فأنبتنا به جنَّت وحبّ الحصيد.

ق (50) 9

3) علم خداوند به دانه‌هاى پنهان شده در تاريكيهاى زمين:

وعنده مفاتح الغيب لايعلمهآ إلّاهو ... ولا حبَّة فى ظلمت الأرض ولا رطب ولايابس إلّافى كتب مّبين.

انعام (6) 59

تشبيه به بذر

4) تشبيه چندين برابر شدن پاداش انفاق خالصانه به بذر، در روييدن هفتصد دانه از آن:

مّثل الّذين ينفقون أمولهم فى سبيل اللّه كمثل حبّة أنبتت سبع سنابل فى كلّ سنبلة مّائة حبّة ....

بقره (2) 261

5) تشبيه رشد پيامبر (ص) و اصحابش (در ابعاد مختلف) در انجيل، به مراحل رشد و استحكام يافتن بذر:

محمّد رّسول اللّه والّذين معه ... ومثلهم فى الإنجيل كزرع أخرج شطه فازره فاستغلظ فاستوى‌ على‌ سوقه يعجب الزّرّاع ليغيظ بهم الكفّار ....

فتح (48) 29

ثمره بذر

6) امكان روييدن هفت سنبله صد دانه‌اى (هفتصد دانه) از يك دانه بذر:

مثل الّذين ينفقون أمولهم فى سبيل اللّه كمثل‌

[1] ر. ك: الطبقات، ج 4، ص 220؛ جمهرة انساب‌العرب، ص 239.

[2] غررالتبيان، ص 254؛ البحرالمحيط، ج 7، ص 534.

[3] البحرالمحيط، ج 4، ص 631.

[4] لسان‌العرب، ج 1، ص 351، «بذر».

[5] ترتيب العين، ج 1، ص 144، «بذر».