انفاق‌

انفاق در لغت به معناى اخراج مال از ملك‌ [1] و در اصطلاح قرآن، اعمّ از مال و غير مال و از واجب و غير واجب است. [2] در اين مدخل، انفاق به معناى عام بررسى مى‌شود و موارد خاصّ آن هر يك در جايگاه ويژه خود بحث مى‌شود. در اين مدخل از واژه‌هاى «اعطى»، «انفاق»، «ايتاء حق»، «ايتاء مال» و «صدقات» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار انفاق، آداب انفاق، انفاق علما، انفاق متقين، انفاق مؤمنان، بطلان انفاق، پاداش انفاق، ترك انفاق، زمينه‌هاى انفاق، مصارف انفاق.

آثار انفاق‌

1. آثار اجتماعى انفاق‌

1- 1. امنيّت اجتماعى‌

1) انفاق مال در جهت تقويت بنيه دفاعى، در پى دارنده امنيّت اجتماعى براى جامعه مسلمانان:

وأنفقوا فى سبيل اللّه ولاتلقوا بأيديكم إلى التّهلكة .... [3]

بقره (2) 195

وأعدّوا لهم مّا استطعتم مّن قوّة ومن رّباط الخيل ترهبون به عدوّ اللّه وعدوّكم وءاخرين من دونهم لاتعلمونهم اللّه يعلمهم وما تنفقوا من شى‌ء فى سبيل اللّه يوفّ إليكم ....

انفال (8) 60

1- 2. رفع مشكلات اقتصادى‌

2) لزوم انفاق در راه خدا براى رفع مشكلات اقتصادى جامعه از سوى ثروتمندان:

ولايأتل أولوا الفضل منكم والسّعة أن يؤتوا أولى القربى‌ والمسكين والمهجرين فى سبيل اللّه ....

نور (24) 22

2. آثار فردى انفاق‌

2- 1. آرامش درونى‌

3) آرامش درونى، دستاوردى از انفاق در راه خدا:

الّذين ينفقون أمولهم فى سبيل اللّه ... ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون.

بقره (2) 262

ومثل الّذين ينفقون أمولهم ابتغاء مرضات اللّه وتثبيتا مّن أنفسهم ....

بقره (2) 265

الّذين ينفقون أمولهم بالّيل والنّهار ... ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون. [4]

بقره (2) 274

2- 2. آسانى كار

4) انفاق، زمينه‌ساز تسهيل امور دنيوى و اخروى:

فأمّا من أعطى‌ واتّقى‌* فسنيسّره لليسرى‌.

ليل (92) 5 و 7

[1] مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 121.

[2] مفردات راغب.

[3] با توجّه به اين‌كه اين آيه به دنبال آيه‌هاى جهاد واقع شده يك احتمال اين است كه انفاق در اين آيه، انفاق براى جهاد باشد، كه ترك آن موجب قدرت دشمن و ضعف و نابودى مسلمانان مى‌شود.

[4] جمله «لا خوف عليهم و لا هم يحزنون» مى‌تواند اشاره به آرامش دنيايى و آخرتى انفاق‌كنندگان داشته باشد. (التحريروالتنوير، ذيل آيه)