اعتدال اجتماعى‌

4) لزوم رعايت ميانه‌روى در رفتارها و گفتارها و مناسبات اجتماعى:

واقصد فى مشيك .... [1]

لقمان (31) 19

5) رعايت اعتدال در رفتارهاى اجتماعى سفارش لقمان به فرزندش:

و إذ قال لقمن لإبنه ...* واقصد فى مشيك ....

لقمان (31) 13 و 19

اعتدال اسلام---) همين مدخل، اعتدال دين اسلام‌

اعتدال امّت اسلام‌

6) امّت اسلام، امّتى معتدل و مستقيم:

وكذلك جعلنكم أمّة وسطا ....

بقره (2) 143

7) اعتدال امّت اسلام، دليل گواه بودن آنان بر اعمال مردم ديگر:

وكذلك جعلنكم أمّة وسطا لّتكونوا شهداء على النّاس .... [2]

بقره (2) 143

8) اعتدال امّت اسلام، دليل حجّت بودن آنان بر ساير امّت‌ها:

وكذلك جعلنكم أمّة وسطا لّتكونوا شهداء على النّاس .... [3]

بقره (2) 143

9) وجود گروهى معتدل در ميان امّت اسلام:

ثمّ أورثنا الكتب الّذين اصطفينا من عبادنا فمنهم ظالم لّنفسه ومنهم مّقتصد ومنهم سابق بالخيرت بإذن اللّه ذلك هو الفضل الكبير. [4]

فاطر (35) 32

اعتدال اهل‌كتاب‌

10) گروهى از اهل‌كتاب، مردمى معتدل:

ولو أنّهم أقاموا التّورية والإنجيل ... مّنهم أمّة مّقتصدة ....

مائده (5) 66

اعتدال بندگان خدا

11) رعايت ميانه‌روى در انفاق، از ويژگى‌هاى بندگان خدا:

وعباد الرّحمن ...* والّذين إذا أنفقوا لم يسرفوا ولم يقتروا وكان بين ذلك قواما.

فرقان (25) 63 و 67

12) اعتدال در انفاق از سوى بندگان خدا، از موجبات بهره‌مندى آنان از پاداش آخرتى:

وعباد الرّحمن ...* والّذين إذا أنفقوا لم يسرفوا ولم يقتروا وكان بين ذلك قواما* أولئك يجزون الغرفة بما صبروا ويلقّون فيها تحيّة وسلما.

فرقان (25) 63 و 67 و 75

[1] برداشت بنا بر اين احتمال است كه آيه، شامل تمام اقوال و افعال بشود. (الميزان، ذيل آيه)

[2] در «شهداء على النّاس» چند احتمال وجود دارد. برداشت مزبور بنا بر اين است كه جمله به معناى (گواهان بر مردم) باشد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[3] برداشت بر اين احتمال است كه «شهداء» به معناى حجّت باشد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[4] برداشت ياد شده بر اين احتمال استوار است كه ضمير جمع «منهم» به «الّذين اصطفينا» بازگردد و اين تقسيم‌بندى، به مسلمانان مربوط باشد؛ نه عموم بندگان (عبادنا). مقصود از «الكتاب»، قرآن است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)