جلد سى و سوم‌

هدايت‌

هدايت به معناى ارشاد و راهنمايى، [1] بيان راه رشد، كمال و بسترسازى براى رسيدن به چيزى‌ [مراد مطلوب‌] است، و در مادّى، معنوى، خير و شرّ به كار رفته‌ [2] و نقيض گمراهى است، [3] هدايت در اصطلاح بر دو قسم است: هدايت خاصّه‌ [تشريعى‌] كه با فرستادن انبيا و انزال كتب و ... صورت مى‌گيرد، و هدايت عامّه‌ [تكوينى‌] كه خداوند به وسيله عقل، فهم، فكر، وجدان، غرايز و خواصّى كه در وجود انسانها، حيوانات و جمادات قرار داده آنها را هدايت و رهبرى مى‌نمايد. [4] در اين مدخل معناى اصطلاحى‌ هدايت مقصود است و از واژه‌هاى‌ «هدى»، «رشد» و مشتقّات آنها و جملات مفيد هدايت مثل‌ «يخرجهم من الظّلمات الى النّور» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار هدايت، روشهاى هدايت، زمينه‌هاى هدايت، محرومان از هدايت، موانع هدايت، هدايت قرآن و هدايت‌يافتگان.

آثار هدايت‌

1. بازگشت فايده هدايت شدن به شخص هدايت شده:

قُل يايُّهَا النّاسُ قَد جاءَكُمُ الحَقُّ مِن رَبّكُم فَمَنِ اهتَدى‌ فَانَّما يَهتَدى لِنَفسِهِ‌ ....

يونس (10) 108

وان اتلُوا القُرءانَ فَمَنِ اهتَدى‌ فَانَّما يَهتَدى لِنَفسِهِ‌ ....

نمل (27) 92

انّا انزَلنا عَلَيكَ الكِتبَ لِلنّاسِ بِالحَقّ فَمَنِ اهتَدى‌ فَلِنَفسِهِ‌ ....

زمر (39) 41

1. آرامش‌

2. آرامش روانى و احساس امنيّت درونى، اثر پذيرش هدايت هدايتگران الهى:

قُلنَا اهبِطوا مِنها جَميعًا فَامّا يَأتِيَنَّكُم مِنّى هُدًى فَمَن تَبِعَ هُداىَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم ولاهُم يَحزَنون.

بقره (2) 38

... والسَّلمُ عَلى‌ مَنِ اتَّبَعَ الهُدى‌.

طه (20) 47

... ثُمَّ تَلينُ جُلودُهُم وقُلوبُهُم الى‌ ذِكرِ اللَّهِ ذلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهدى بِهِ مَن يَشَاءُ ومَن يُضلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِن هاد.

زمر (39) 23

2. استرجاع‌

3. استرجاع و بازگشت دادن همه امور به خداوند، از پيامدهاى هدايت‌يافتگى:

الَّذينَ اذا اصبَتهُم مُصيبَةٌ قالوا انّا لِلَّهِ وانّا الَيهِ رجِعون ء اولكَ عَلَيهِم صَلَوتٌ مِن رَبّهِم‌

[1] . الصحاح، ج 6، ص 2533؛ مقاييس‌اللّغه، ج 6، ص 42، «هدى».

[2] . التحقيق، ج 11، ص 247، «هدى».

[3] . العين، ج 3، ص 1867.

[4] . فرهنگ علم كلام، ص 230.