تكرار وسوسه‌

10. وسوسه مكرّر شيطان، براى تأثيرگذارى در انسان:

مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ‌ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ.

ناس (114) 4 و 5

زمينه‌هاى وسوسه‌

1. آرزو

11. آمال و آرزوهاى انسانى، زمينه‌ساز وسوسه همنشينان و همدمان وسوسه‌گر:

وَ قَيَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ‌ [1] ...

فصّلت (41) 25

2. ابتلائات‌

12. ابتلائات و مصيبتها، بسترى مناسب براى وسوسه وسوسه‌گران:

وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى‌ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ.

ص (38) 41

3. فقدان آب‌

13. گرفتار شدن برخى مجاهدان غزوه بدر به جنابت و فقدان آب، زمينه وسوسه شدن، از سوى شيطان:

إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ‌ [2] ...

انفال (8) 11

4. گناه‌

14. گناه آدمى، زمينه تأثير وساوس شيطان در انسان:

إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ بِبَعْضِ ما كَسَبُوا [3] ...

آل‌عمران (3) 155

نيز---) شيطان، وسوسه‌هاى شيطان، زمينه وسوسه‌هاى شيطان‌

عوامل وسوسه‌

1. آدميان‌

15. انسانهاى شيطان‌صفت، از عوامل القاى افكار پليد در ذهن بشر و موجب وسوسه شدن در همنوع خويش:

مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ‌ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ‌ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ.

ناس (114) 4-/ 6

16. وسوسه شدن جنيّان از سوى بعضى انسانها، با گفتار مزيّن و فريبنده:

... شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلى‌ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً [4] ...

انعام (6) 112

2. آرزو

17. آرزو، سبب وسوسه شدن انسان و رو برگرداندن از حق:

وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذانَ‌

[1] . مقصود از «مابين ايديهم» وضعيّت موجود، و مقصود از «ماخلفهم» آينده‌اى است كه در پيش دارند و «قيّضنا» به معناى تبديل است، يعنى تبديل همدمان بد، به جاى دوستان خوب. (الميزان، ج 17، ص 385 «به اقتباس»).

[2] . «رجز الشّيطان» بنا بر قولى به وسوسه و بنا بر قولى به جنابت تفسير شده است. برداشت بر اساس احتمال اوّل است. (مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 807-/ 808؛ انوارالتنزيل، بيضاوى، ج 3، ص 52)

[3] . مقصود از جمله «ببعض ماكسبوا» ارتكاب گناهان‌است. (روح المعانى، ج 3، جزء 4، ص 154؛ تفسير نسفى، ج 1، ص 137)

[4] . «يوحى بعضهم ...» يعنى همديگر را وسوسه مى‌كنند. (تفسير بيضاوى، ج 2، ص 44؛ التفسير الكبير، ج 13، ص 120)