نماز خوف‌

نماز خوف نمازى است كه در شرايط ويژه از جمله ترس از دشمن به جاى انجام نمازهاى يوميّه تشريع شده است و آن در حال سفر به اتّفاق تمامى فقها به صورت قصر و شكسته انجام مى‌شود و در غير سفر نيز بر اساس يك قول قصر است. اگر نماز خوف به جماعت خوانده شود تمامى فقها معتقدند كه شكسته است و اگر فرادى‌ انجام شود خواندن آن به شكسته مورد اختلاف است ولى بيشترين فقها به قصر نماز فتوا داده‌اند. [1]

احكام نماز خوف‌

1. وجوب نماز قصر در مسافرت هنگام ترس از حمله و اذيّت شدن از سوى دشمن:

وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا [2] ...

نساء (4) 101

2. وجوب قصر و كاستن از نماز هنگام ترس از كشته شدن:

... أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا [3] ...

نساء (4) 101

3. جواز به جا آوردن نماز خوف در حال حركت، پياده يا سواره در هنگام ترس:

فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً [4] ...

بقره (2) 239

4. سقوط بعضى شرايط نماز هنگام خوف و ترس از دشمن و خطرات ديگر:

فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً [5] ...

بقره (2) 239

وجوب احتياط و هوشيارى مجاهدان هنگام اقامه نماز خوف با جماعت:

وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرائِكُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى‌ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَ أَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً واحِدَةً ....

نساء (4) 102

6. جواز اقامه نماز جماعت براى گروهى از مسلمانان هنگام ترس از حمله دشمن:

وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرائِكُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى‌ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا

[1] . الروضة البهيّه، ج 1، ص 152، چاپ قديم‌

[2] . نفى جناح ظاهر در جواز است و لكن منافات ندارد كه ورود آن در سياق، براى وجوب باشد، زيرا در مقام تشريع واقع شده است و در آن صِرف كاشفيّت از جعل حكم كفايت مى‌كند. چنانكه در سوره بقره (2) آيه 158 نيز اين چنين است. (الميزان، ج 5، ص 61) مؤيّد اين برداشت روايتى از امام باقر عليه السلام است كه تقصير در سفر واجب است. (تفسير نورالثقلين، ج 1، ص 542، ح 527)

[3] . در احتمالى «يفتنكم» به معناى «يقتلكم» است. (مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 101)

[4] . با توجّه به اينكه «رجالًا» به معناى راه رفتن و «ركباناً» را به معناى سوار بودن بر مركب گفته‌اند. مطلب فوق استفاده شده است، زيرا در هر دو حالت حركت لحاظ شده است. (مجمع‌البيان، ج 1-/ 2، ص 130)

[5] . نماز در حال راه رفتن يا سواره بودن طبعاً ملازم با حركت و استدبار به قبله است. چنانكه مرحوم شيخ طوسى به آن اشاره مى‌كند. (الخلاف، ج 1، ص 234)