نقبا جمع نقيب برگرفته از مادّه «نقبَ» به معناى روزنههاى وسيع
است و اگر به فضايل اشخاص عنوان «مناقب» اطلاق مىشود به خاطر آن است كه با فحص و
كنجكاوى بايد از آنها آگاه گشت و به رهبر يك جمعيّت نيز نقيب گفته مىشود زيرا از
اسرار جمعيّت آگاه است و نيز به معناى ضامن و كفيل مىباشد.[1] در قرآن كريم كلمه «نقيب» يك مرتبه
آمده است كه مقصود نقباى بنىاسرائيل است كه برخى آن را به معناى جستجوگر از احوال
قوم خويش دانستهاند[2]
و عدّهاى بر اين اعتقادند كه آنان وزيران موسى بودند و بعد به مقام نبوّت رسيدند.[3] برخى ديگر آنان را كفيل و ضامن
معاهدات دينى مردم خويش دانستهاند[4] در حالى كه بعضى گفتهاند كه دوازده نفرى بودند كه مسئول جمعآورى
اطّلاعات از سرزمين شام و جبّاران بودهاند كه به جز دو نفر از آنان مردم را از
جبّاران ترسانيدند.[5]
در اين مدخل از واژه «نقيب» و بعضى آيات استفاده شده است.
برگزيدگى نقباى بنىاسرائيل
1. انتخاب و گزينش دوازده نقيب از ميان بنىاسرائيل، جهت نظارت بر
طوايف دوازدهگانه آنان: