19. صاحبان نفس مطمئنّه، شايسته حضور نزد خداوند، در قيامت:

يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.

فجر (89) 27 و 28

نفقه‌

نفقه از مادّه «نَفْقْ» و «نَفَقَ» در لغت به معناى سپرى شد و از بين رفت، آمده است. «نفقه» اسم [مصدر] براى چيزى است كه انفاق مى‌شود [1] و در اصطلاح به معناى چيزى كه انسان براى خانواده‌اش مصرف مى‌كند، و آنچه از خوراك، پوشاك، مسكن و مانند اينها كه [بر شوهر] واجب است براى همسرش مصرف كند، نفقه پدر، مادر، پدران و مادران‌شان، هر چه بالاتر بروند بر فرزندان و فرزندانِ فرزندان واجب است، آمده است. [2] در اين مدخل از واژه «نفق» و آياتى كه دلالت بر نفقه دارند، استفاده شده است.

اهمّ عناوين: نفقه زن.

احكام نفقه‌

1. وجوب تأمين نفقه زن بر پدر فرزند:

وَ الْوالِداتُ‌ ... وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ‌ ....

بقره (2) 233

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ ... وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ‌ ....

نساء (4) 34

أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ‌ ... وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ أْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ‌ ... لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ‌ ....

طلاق (65) 6 و 7

2. مكلّف نبودن شوهران، در پرداخت نفقه به همسران‌شان، به بيش از توان خود:

... وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَها ....

بقره (2) 233

أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ‌ ... وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَ‌ ...

لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا ما آتاها سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً.

طلاق (65) 6 و 7

3. وجوب پرداخت نفقه زنان مطلّقه رجعيّه به مقدار متعارف بر شوهران:

وَ الْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ‌ ... وَ بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذلِكَ‌ ... وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ‌ [3] ...

بقره (2) 228

[1] . مفردات، ص 819، «نفق».

[2] . القاموس الفقهى، ص 358، «النفقة»؛ تحرير الوسيله، ج 2، ص 315، م 8

[3] . سعدبن ابى خلف گويد: از امام كاظم عليه السلام پرسيدم [و] گفتم: آيا خداوند- عزوجل- نفرمود: «لا تخرجوهن ... ولا يخرجن» حضرت فرمود: خداوند [در اين دستور] زنى را قصد كرده كه دوبار [به طلاق رجعى‌] طلاق داده مى‌شود. اين زن نبايد [در زمان عده‌] از خانه خارج شود و نبايد شوهر او را خارج كند تا اينكه طلاق سوم واقع شود، پس آنگاه كه براى بار سوم طلاق داده شد از شوهر جدا مى‌شود و براى او نفقه نيست. (الكافى، ج 6، ص 90، ح 5؛ تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 350، ح 14)