نجات از نفس امّاره‌

12. نجات انسان از نفس امّاره، برخاسته از غفران الهى:

... إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ.

يوسف (12) 53

13. رحمت الهى، عامل رهايى انسان از خطر نفس امّاره:

وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّي‌ ....

يوسف (12) 53

نقش نفس امّاره‌

14. نفس امّاره، امركننده انسان به بدى:

وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ ....

يوسف (12) 53

15. نفس امّاره، تزيين‌كننده زشتيهاى اعمال:

وَ قَيَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ‌ [1] ...

فصّلت (41) 25

16. زيبا جلوه داده شدن كارهاى زشت، به وسيله نفس امّاره:

بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً [2] ...

يوسف (12) 18

نيز---) نفس‌

يوسف عليه السلام و نفس امّاره‌

17. همه انسانها، داراى نفس امّاره، از نظر يوسف عليه السلام:

وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ ....

يوسف (12) 53

نيز---) هواپرستى‌

نفس لوّامه‌

نفس لوّامه يكى از مراتب نفس است كه آرام نگرفته و دفع‌كننده نفس شيطانى است و به جهت آنكه خود را پيوسته در كوتاهى اطاعت مولايش سرزنش مى‌كند آن را نفس لوّامه مى‌نامند. [3]

اهمّيّت نفس لوّامه‌

1. اهمّيّت وجود نفس لوّامه، در انسان:

وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ [4].

قيامت (75) 2

قسم به نفس لوّامه‌

2. سوگند مؤكّد خداوند به نفس ملامت‌گر:

وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ [5].

قيامت (75) 2

[1] . مراد از «قرناء» در آيه شريفه، «نفس امّاره» و مقصود از «ما بين ايديهم و ما خلفهم»، اعمال آدمى در گذشته، حال و آينده است. (التفسير المبين، ص 633)

[2] . يعنى آنچه نفس امّاره به آن فرمان مى‌دهد [از بدى‌] آن را برايتان زيبا نشان داد. (التحقيق، ج 1، ص 144)

[3] . مصباح‌الهدايه، عزالدّين كاشانى، ص 84؛ احياءالعلوم، جزء 8، ص 7؛ فرهنگ اصطلاحات عرفانى، ابن‌عربى، ص 864؛ مبانى عرفان و احوال عارفان، ص 869

[4] . بر اين اساس كه قسم بر هر چيزى دلالت بر تعظيم و تفخيم آن مى‌كند [قسم به نفس لوّامه نيز نشانه عظمت آن است‌]. (التفسير المنير، ج 29، ص 253؛ روح‌البيان، ج 10، ص 287؛ التفسير الكبير، ج 11، ص 720)

[5] . از برخى ادبا نقل شده است كه دخول حرف «لا» بر «اقسم» براى تأكيد قسم است. (اعراب القرآن و بيانه، ج 10، ص 296؛ جامع‌البيان، ج 14، جزء 29، ص 216)