8. انعطاف‌

43. فرشتگان، داراى تأثّر و انعطاف نفسانى:

يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ‌ [1].

نحل (16) 50

44. عمل، داراى تأثير در نفس انسان:

وَ لَوْ أَنَّا كَتَبْنا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ‌ ... وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا ما يُوعَظُونَ بِهِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ أَشَدَّ تَثْبِيتاً.

نساء (4) 66

9. بدى‌

45. الهام شرّ و بدى نفس، از سوى پروردگار:

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها.

شمس (91) 7 و 8

10. بيمارى‌

46. قرآن، شفابخش امراض روحى و برطرف‌كننده بيماريهاى نفسانى اهل ايمان:

يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ ....

يونس (10) 57

وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ‌ ....

اسراء (17) 82

وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْآناً أَعْجَمِيًّا ... قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدىً وَ شِفاءٌ ....

فصّلت (41) 44

11. پرهيزگارى‌

47. شناختن عصيانگرى و پرهيزگارى، قدرت عطا شده به نفس آدمى، از سوى خداوند:

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها.

شمس (91) 7 و 8

12. تباهى‌

48. تعلّم سحر از سوى يهوديان، موجب تباهى نفس و فروختن‌شان در برابر بهاى بد:

... وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ‌ [2].

بقره (2) 102

49. قوم ثمود، گرفتار فساد و تباهى نفس:

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْواها فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوها فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاها.

شمس (91) 7 و 11 و 14

50. مدفون ساختن نفس در گناه و به سقوط كشاندن آن، موجب محروميّت و زيانكارى:

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها. [3]

شمس (91) 7 و 10

51. تباهى نفس آدمى به محروميّت وى از مواهب آخرت:

... وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ.

بقره (2) 102

52. گناه، مايه سقوط و تباهى نفس انسان:

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها. [4]

شمس (91) 7 و 10

[1] . برخى از مفسران گفته‌اند: مقصود از «يخافون ربهم» اين است كه آنها در برابر پروردگار، خود را مى‌شكنند و متأثرند و همانند خائف از او انفعال مى‌يابند. (تفسير القرآن الكريم، ابن عربى، ج 1، ص 679)

[2] . آيه، مربوط به يهود است. (مجمع‌البيان، ج 1-/ 2، ص 336؛ روح‌المعانى، ج 1، جزء 1، ص 532)

[3] . «دساها» يعنى آن را ساقط كرد و از بهره آن كاست. «دسيّت» يعنى گمراه و فاسد كردم. اين فعل كه «دسّس» بوده و حرف سين در آن به ياء تبديل شده مبالغه در دسّ [دفن كرد] است. (لسان العرب، ج 4، ص 345 «دسس»؛ مجمع البيان، ج 9- 10، ص 754- 755)

[4] . تقابل فعلهاى «دسّاها» و «زكّاها» در قياس با تقابل «فجور» و «تقوى» در آيات پيشين، بيانگر تأثير تقوا در تزكيه و تأثير فجور در سقوط نفس است. (اقتباس از: مجمع البيان، ج 9- 10، ص 755)