قالَتْ رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُها أُنْثى‌ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما وَضَعَتْ وَ لَيْسَ الذَّكَرُ كَالْأُنْثى‌ وَ إِنِّي سَمَّيْتُها مَرْيَمَ وَ إِنِّي أُعِيذُها بِكَ وَ ذُرِّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ.

آل‌عمران (3) 35 و 36

نيز---) همين مدخل، قبولى نذر

نردبان‌

نردبان، دو چوب يا دو قطعه فلزّ بلند عمودى است كه ميان آنها را به فاصله معيّن چوبها يا قطعات فلزّى افقى كار گذاشته‌اند و با آن از ديوار، درخت و غيره بالا روند و يا به بام خانه برآيند. [1] در عربى آن را «سُلَّم» گويند. [2] «سُلّم» در اصل لغت چيزى را گويند كه در مواقع خطر به وسيله آن مى‌توان به مكانهاى بلند بالا رفت، سپس اسم شده براى وسيله‌اى كه مى‌توان با آن به سوى شى‌ء رفيع و مرتفع صعود كرد. [3] در اين‌ مدخل از واژه‌هاى‌ «سُلّم» و «معارج» استفاده شده است.

نردبان به آسمان‌

1. زدن نقب به زمين يا گذاشتن نردبان به آسمان براى آوردن معجزه، تمثيلى براى تمايل شديد پيامبر صلى الله عليه و آله به هدايت مردم:

... فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ‌ ... أَوْ سُلَّماً فِي السَّماءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ ....

انعام (6) 35

2. عدم توانايى پيامبر صلى الله عليه و آله براى ارائه معجزه از پيش خود، حتّى با نقب زدن به زمين و گذاشتن نردبان به آسمان، به منظور وادار كردن كافران به ايمان:

... فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقاً فِي الْأَرْضِ أَوْ سُلَّماً فِي السَّماءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ [4] ...

انعام (6) 35

3. نداشتن نردبانى براى صعود، جهت شنيدن وحى، كنايه از بى‌اساس بودن ادّعاهاى كافران:

أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ.

طور (52) 38

نردبان خانه كافران‌

4. توانايى خداوند بر مرفّه ساختن زندگى كافران، با اعطاى خانه‌هايى با سقفهاى نقره‌اى و نردبانهايى از نقره براى صعود به آن:

... لَجَعَلْنا ... لِبُيُوتِهِمْ سُقُفاً مِنْ فِضَّةٍ وَ مَعارِجَ عَلَيْها يَظْهَرُونَ‌ [5].

زخرف (43) 33

نردبان نقره‌اى---) همين مدخل، نردبان خانه كافران‌

نزاع---) اختلاف‌

نژاد

نژاد، اصل و نسب، خاندان و تبار [6] را گويند. در اين‌

[1] . فرهنگ فارسى، ج 4، ص 4701، «نردبان».

[2] . فرهنگ دانشگاهى، فارسى عربى، ص 511، «نردبان».

[3] . مفردات، ص 424، «سلم».

[4] . معناى آيه اين است: تو نمى‌توانى به آيه دست يابى كه آنان را به ايمان وادار سازى، زيرا خداوند ايمان با اختيار را از آنان مى‌خواهد. (الميزان، ج 7، ص 64)

[5] . «معارج» يعنى نردبان هايى از نقره. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 72)

[6] . برهان قاطع، ص 1133، «نژاد»؛ لغت‌نامه، ج 13، ص 19841، «نژاد».