105. اظهار مهربانى و تلطّف يوسف عليه السلام به پدرش يعقوب عليه السلام:

إِذْ قالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي ساجِدِينَ.

يوسف (12) 4

وَ رَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً وَ قالَ يا أَبَتِ هذا تَأْوِيلُ رُءْيايَ مِنْ قَبْلُ‌ ....

يوسف (12) 100

نياز به مهربانى---) همين مدخل، دوست مهربان‌

مهريّه‌

مَهريّه در شرع، اسم براى چيزى است كه در مقابل بضع‌ [آميزش با زن‌] به وسيله ازدواج يا وطى يا مرگ و يا از بين بردن بكارت به صورت اجبارى واجب مى‌شود. [1] در اين مدخل از واژه‌هاى‌ «اتى»، «اجر»، «صدقة»، «فريضة» و برخى از مشتقّات آنها و نيز عبارات مفيد معناى آن استفاده شده است.

اهمّ عناوين: احكام مهريّه، استرداد مهريّه، فلسفه مهريّه، هبه مهريّه.

آسان‌گيرى در مهريّه‌

1. لزوم آسان‌گيرى در مهريّه و پرهيز از سخت گرفتن بر شوهر:

قالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هاتَيْنِ عَلى‌ أَنْ تَأْجُرَنِي ثَمانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ ما أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ‌ ....

قصص (28) 27

احكام مهريّه‌

2. وجوب پرداخت مهريه زنان به خود آنان:

وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً [2] ...

نساء (4) 4

الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ‌ ... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ إِذا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَ‌ ....

مائده (5) 5

. وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَ‌ ....

ممتحنه (60) 10

3. مهريّه دينى براى زنان، برعهده مردان:

وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً [3] ...

نساء (4) 4

... فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً ....

نساء (4) 24

4. جواز تصرف شوهران در مهريه زنان، با رضايت آنان:

وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْ‌ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً.

نساء (4) 4

5. سرپرست زن، ممنوع از گرفتن مهريّه وى، براى خويش:

وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَ‌ [4] ...

نساء (4) 4

[1] . جواهرالكلام، ج 31، ص 2.

[2] . كلمه «صدقات» جمع «صدقه»، به معناى مهريّه است. (مفردات، ص 481، «صدق»؛ روح‌المعانى، ج 3، جزء 4، ص 310) مقصود از برداشت مزبور اين است كه مالك مهريّه، زن است نه اولياى او يا ديگران.

[3] . «نحله» بنا بر گفته برخى مفسّران به معناى فريضه است كه در برداشت مذكور از آن به دين تعبير شده است، زيرا فريضه مالى در حقيقت دين است. (الكشاف، ج 1، ص 498)

[4] . امام باقر عليه السلام درباره آيه ياد شده فرمود: اين خطاب به اولياى زن است، زيرا برخى از مردان‌شان هنگامى كه زنى را شوهر مى‌دادند مهريه‌اش را خود مى‌گرفتند نه آن زن. پس خداوند [در اين آيه‌] آنان را از اين كار نهى كرد. (التبيان، ج 3، ص 110؛ مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 12)