گرز آهنين‌

1. گرزهاى آهنين، يكى از ابزار شكنجه اهل جهنّم:

وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ [1].

حج (22) 21

2. كفرپيشگان، سزاوار گرزهاى آهنين، در جهنّم:

... فَالَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ.

حج (22) 19 و 21

3. گرزهاى آهنين، وسيله‌اى براى بازگرداندن دوزخيان خواهان فرار از جهنّم:

وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ.

حج (22) 21 و 22

4. كافران جدال‌كننده در دين خدا، سزاوار گرزهاى آهنين در جهنّم:

هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ [2].

حج (22) 19 و 21

5. كافران اهل‌كتاب جدال‌كننده در ذات و صفات خداوند، سزاوار گرزهاى آهنين در جهنّم:

هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ [3].

حج (22) 19 و 21

6. مأمورانى با گرزهاى آهنين، در جهنّم:

وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ.

حج (22) 21 و 22

گرسنگى‌

گرسنگى، يعنى: گرسنه بودن، احتياج به خوردن داشتن‌ [4] و در مقابل سيرى است، [5] در اين مدخل از واژه‌ «جوع»، «طعام»، «مخمصه» و جملاتى مثل «لايحض على طعام المسكين» و «افيضو علينا مما رزقكم الله» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: تحّمل گرسنگى، رفع گرسنگى و گرسنگان.

آفات گرسنگى‌

1. سلطه‌پذيرى، آفت گرسنگى:

وَ جاءَ إِخْوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَيْهِ فَعَرَفَهُمْ وَ هُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ‌ وَ لَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهازِهِمْ قالَ ائْتُونِي بِأَخٍ لَكُمْ مِنْ أَبِيكُمْ أَ لا تَرَوْنَ أَنِّي أُوفِي الْكَيْلَ وَ أَنَا خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ‌ فَإِنْ لَمْ تَأْتُونِي بِهِ فَلا كَيْلَ لَكُمْ عِنْدِي وَ لا تَقْرَبُونِ‌ قالُوا سَنُراوِدُ عَنْهُ أَباهُ وَ إِنَّا لَفاعِلُونَ.

يوسف (12) 58-/ 61

[1] . «مقمعه» مفرد «مقامع» به معناى گرز و عمود آهنين است كه بر سر زده مى‌شود. (لسان‌العرب، ج 11، ص 306، «قمع»)

[2] . «فى ربّهم» يعنى «فى دين ربّهم». (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 124؛ بحرالعلوم، ج 2، ص 453)

[3] . «فى ربّهم» يعنى در ذات و صفات خدا. روايت شده‌است كه اهل‌كتاب گفتند: ما به خداوند شايسته‌تريم و كتاب ما پيش از كتاب شما و پيامبر ما پيش از پيامبر شما بوده است. مؤمنان گفتند: ما به خدا شايسته‌تريم كه به محمّد صلى الله عليه و آله ايمان آورديم و به پيامبر شما و به آنچه خدا به صورت كتاب نازل كرده ايمان آورديم و شما [اهل‌كتاب‌] كتاب و پيامبر ما را مى‌شناسيد سپس او را رها كرده، از روى حسادت به او كفر ورزيديد. (التفسير الكبير، ج 12، جزء 23، ص 20؛ انوارالتنزيل، ج 4، ص 68)

[4] . فرهنگ فارسى، ج 3، ص 3259. «گرسنگى»

[5] . لغت‌نامه، ج 11، ص 16818.