وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها.

شمس (91) 2

304. سوگند خداوند به ماه، هنگام طلوع آن، پس از غروب خورشيد:

وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها.

شمس (91) 1 و 2

305. قسم خداوند به ماه، درباره تعدّد و تنوّع مراحل آينده انسان:

فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ‌ وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ‌ لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ.

انشقاق (84) 16 و 18 و 19

306. قسم خداوند به ماه، هنگام روشنايى كامل آن:

فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ‌ وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ.

انشقاق (84) 16 و 18

307. قسم خداوند به ماه براى رستگارى انسانهاى تزكيه‌كننده نفس:

وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها.

شمس (91) 2 و 9

308. قسم خداوند به ماه، براى بيان زيانكارى و تباهى گناهكاران:

وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها.

شمس (91) 2 و 10

67. ماهى‌

309. قسم خداوند به ماهى، براى تنزيه پيامبر صلى الله عليه و آله از جنون:

ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ‌ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ. [1]

قلم (68) 1 و 2

68. محمّد صلى الله عليه و آله‌

310. قسم خداوند به محمّد صلى الله عليه و آله در جايگاه «شاهد» (خلايق) در روز قيامت، براى تأكيد بر لعن اصحاب اخدود:

وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ. [2]

بروج (85) 3 و 4

311. سوگند خداوند به جان پيامبر صلى الله عليه و آله جهت تأكيد بر سرمستى و تحيّر قوم لوط:

لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ.

حجر (15) 72

312. سوگند خداوند به پيامبر صلى الله عليه و آله جهت تأكيد بر هدايت‌پيشه بودن آن حضرت:

وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‌ ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى‌. [3]

نجم (53) 1 و 2

69. مخلوقات‌

313. قسم خداوند به تمامى پديده‌ها و حقايق ديدنى و شناختنى جهان هستى، براى بيان منتسب بودن قرآن به فرستاده‌اى بزرگوار (جبرئيل يا پيامبر صلى الله عليه و آله) نه شاعر:

فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ‌ وَ ما لا تُبْصِرُونَ‌ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ‌ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِيلًا ما تُؤْمِنُونَ.

حاقّه (69) 38 و 39 و 40 و 41

[1] . در احتمالى، مقصود از «ن» ماهى، و قسم به ماهى است. (التفسير الكبير، ج 10، ص 598)

[2] . امام حسن عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل حديث مى‌فرمود. به ايشان عرض شد: «مرا از [تفسير] شاهد و مشهود خبر ده. حضرت فرمود: شاهد محمّد صلى الله عليه و آله و مشهود روز قيامت است. آيا كلام خداى سبحان را نشنيده‌اى كه مى‌فرمايد: «يا ايّها النّبىّ انّا ارسلناك شاهداً و مبشّراً و نذيراً» و فرموده: «ذلك يوم مجموع له النّاس و ذلك يوم مشهود». (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 807؛ تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 543، ح 19)

[3] . مراد از «نجم» رسول خدا صلى الله عليه و آله است. (تفسير قمى، ج 2، ص 311)، از امام رضا عليه السلام روايت شده است: خداوند رسول خود را در مواردى [از قرآن‌] نجم ناميده و فرموده است: «والنّجم اذا هوى‌». (تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 145، ح 6)