بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَرِيقِ.

بروج (85) 4-/ 7 و 10

نيز--) اعدام و خودكشى‌

قُتَيله (امّ اسماء)

قتيله، دختر عبدالعزّا و مادر اسماء [1]، همسر ابوبكر بود. [2] برخى مفسّران، نزول آيه 8 ممتحنه (60) را پس از آن دانسته‌اند كه اسماء از پذيرش هداياى مادر مشركش [قتيله‌] خوددارى كرد و آن را منوط به اجازه از پيامبر صلى الله عليه و آله نمود. [3] همچنين نزول آيه 272 بقره (2) را در پى سؤال اسماء از انفاق بر مادر مشركش [قُتيله‌] دانسته‌اند كه با نزول آيه، انفاق بلااشكال دانسته شد. [4]

قحطى‌

--) خشكسالى‌

قدار بن سالف‌

--) ناقه صالح‌

قدّامة بن مظعون‌

قدّامة بن مظعون بن حبيب بن وهب از قريش و از سابقان در اسلام و از مهاجران اوليّه به حبشه بود. [5] برخى مفسّران در ارتباط با آيه 93 مائده (5) داستانى نقل كرده‌اند كه قدّامه مشروب خورد و هنگامى كه او را خدمت حضرت على عليه السلام آوردند تا حكم عليه وى اجرا شود، گفت: من حكم تحريم خمر را نمى‌دانستم و آيه مذكور را خواند، ولى حضرت على عليه السلام از وى نپذيرفت و حدّ را بر وى جارى ساخت. [6]

قَدَر

قَدَر در لغت به معناى بيان كميّت شى‌ء [7]، مقدار و اندازه چيزى به حسب وزن يا به حسب زمان و مكان، اندازه نمودن، فرمان دادن، حكم كردن، محدود ساختن حوادث و اشياء به علل مادى و شرايط زمانى و مكانى‌ [8] آمده است. قَدَر در اصطلاح، اندازه اشياء و تعيين حدود وجودى آنها است؛ [9] به بيان ديگر، تقدير امرى از ناحيه خداوند، قرار دادن آن به اندازه و مقدارى است كه حكمت اقتضا مى‌كند. [10] در اين مدخل از واژه‌هاى «اجل»، «كتب»، مشتقّات «قدر» و

[1] . تفسير الصّافى، ج 5، ص 164؛ جامع‌البيان، ج 14، جزء 28، ص 83-/ 84

[2] . اسدالغابه، ج 7، ص 233

[3] . جامع‌البيان، ج 14، جزء 28، ص 83-/ 84

[4] . كشف‌الاسرار، ج 1، ص 742؛ مجمع‌البيان، ج 1-/ 2، ص 663

[5] . السّيرة النّبويّه، ابن‌هشام، ج 1، ص 253 و 327 و ج 2، ص 684؛ اسدالغابه، ج 4، ص 375؛ الاصابه، ج 5، ص 322آيت الله هاشمى رفسنجانى و برخى از محققان مركز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، 33جلد، موسسه بوستان كتاب - قم، چاپ: اول، 1384.

[6] . التبيان، ج 4، ص 20؛ روض‌الجنان، ج 7، ص 142؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 6، ص 192

[7] . مفردات، ص 658 «قدر»

[8] . نثر طوبى، ص 288

[9] . الميزان، ج 19، ص 90

[10] . مجمع البيان، ج 9- 10، ص 785