قابض/ اسماوصفات‌

قابض از «قبض» است و قبض به معناى گرد آوردن [چيزى‌] به جهت تسلّط و قدرت يافتن بر آن، [1] و چيزى را به طور كامل با كف گرفتن مى‌باشد [2] و آن از اسما و صفات فعليّه خداوند است، به اين معنا كه فيض و بخشش خود را از هر كس كه بخواهد دريغ مى‌كند و او را به تنگى و فقر مبتلا مى‌كند. [3] اين صفت از آيات 245 بقره (2)؛ 46 فرقان (25) و 67 زمر (39) قابل استفاده است. اين صفت الهى به صورت اسمى نيز در ادعيه آمده است. [4]

قاب قوسين‌

--) معراج‌

«قاب» به معناى مقدار چيزى‌ [5] و «قوس» وسيله تيراندازى [با كمان‌] است. [6] بنابراين «قاب قوسين» به معناى اندازه دو كمان است.

1. قاب قوسين (به اندازه فاصله دو كمان) فاصله پيامبر صلى الله عليه و آله با خداوند در شب معراج:

ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‌ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌. [7]

نجم (53) 8 و 9

2. قاب قوسين (به اندازه فاصله دو كمان) فاصله جبرئيل با پيامبر صلى الله عليه و آله در شب معراج:

ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‌ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌. [8]

نجم (53) 8 و 9

3. قاب قوسين و يا كمتر از آن نهايت و عالى‌ترين مرتبه تقرّب پيامبر صلى الله عليه و آله به خداوند:

ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‌ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌.

نجم (53) 8 و 9

4. دريافت مستقيم وحى از خداوند از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله پس از نزديك شدن آن حضرت به بارى‌تعالى به اندازه قاب قوسين، در شب معراج:

ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‌ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌ فَأَوْحى‌ إِلى‌ عَبْدِهِ ما أَوْحى‌. [9]

نجم (53) 8-/ 10

5. عبوديّت پيامبر صلى الله عليه و آله موجب رسيدن آن حضرت به مقام قاب قوسين، هنگام دريافت وحى:

ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‌ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌ فَأَوْحى‌ إِلى‌ عَبْدِهِ ما أَوْحى‌.

نجم (53) 8-/ 10

[1] . التّحقيق، ج 9، ص 182، «قبض»

[2] . مفردات، ص 652، «قبض»

[3] . الأسنى فى شرح اسماء اللّه الحسنى‌، قرطبى، ج 1، ص 360

[4] . دعاى جوشن كبير، بند 61؛ البلد الامين، ص 383

[5] . مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 260

[6] . مفردات، ص 687، «قوس»

[7] . بنا بر احتمالى، ضمير «دنا فتدلّى‌» به پيامبر صلى الله عليه و آله برمى‌گردد. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 262؛ الميزان، ج 19، ص 28، جامع‌البيان، ج 13، جزء 27، ص 60) قابل ذكر است كه فاصله ياد شده فاصله حسّى نيست، بلكه كنايه از مقام قرب پيامبر صلى الله عليه و آله به بارى‌تعالى در سفر معراجى او است. (تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 148، ح 16)

[8] . بنا بر احتمالى ضمير «دنا فتدلّى‌» به جبرئيل برمى‌گردد. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 262؛ جامع‌البيان، ج 13، جزء 27، ص 61)

[9] . ضماير سه‌گانه در جمله «فَاوحى‌ الى‌ عَبدِهِ ما اوحى‌» به خداوند و ضماير سابق بر آن به پيامبر صلى الله عليه و آله بر مى‌گردد. (الميزان، ج 19، ص 29)