عُمران‌

عُمران به معناى ساختمان، [1] و نيز به معناى آبادى و آبادانى آمده است. [2] در اين مدخل از واژه‌هاى «عمر»، «احياء»، «قرية»، «قصور»، «أثاروا»، «انشرنا»، نامهاى مربوط به شهرها و آباديها همانند «بابل»، «مصر» و «مدينه» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آفات عمران، عمران افسوس، عمران انطاكيه، عمران زمين و عوامل عمران.

آفات عمران‌

1. استفاده بيجا از نعمت‌

1. استفاده بجا نكردن از نعمتهاى الهى، سبب نزول عذاب و نابودى جوامع:

وَ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَها فَتِلْكَ مَساكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا .... [3]

قصص (28) 58

2. پادشاهان فاسد

2. جنگ و سلطه پادشاهان فاسد، از آفات عمران شهرها و آبادانيها:

قالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوها وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِها أَذِلَّةً وَ كَذلِكَ يَفْعَلُونَ. [4]

نمل (27) 34

3. ترك اصلاح‌

3. ترك اصلاح و جلوگيرى نكردن از فساد در جامعه آباد، عامل نزول عذابِ نابودكننده:

فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ‌ ... وَ ما كانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرى‌ بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها مُصْلِحُونَ.

هود (11) 116 و 117

4. فسادگرى و ترك اصلاح، عامل از بين رفتن عمران و خرابى خانه‌ها:

وَ كانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُونَ‌ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ‌ فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ.

نمل (27) 48 و 51 و 52

4. ترك انفاق‌

5. خوددارى صاحبان باغ از انفاق بخشى از محصول آن به محرومان، زمينه نابودى باغ آبادشان به آتش:

إِنَّا بَلَوْناهُمْ كَما بَلَوْنا أَصْحابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّها مُصْبِحِينَ‌ وَ لا يَسْتَثْنُونَ‌ فَطافَ عَلَيْها طائِفٌ مِنْ رَبِّكَ وَ هُمْ نائِمُونَ‌ فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ‌ فَتَنادَوْا مُصْبِحِينَ‌ أَنِ اغْدُوا عَلى‌ حَرْثِكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صارِمِينَ‌ فَانْطَلَقُوا وَ هُمْ يَتَخافَتُونَ‌ أَنْ لا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُمْ مِسْكِينٌ.

قلم (68) 17-/ 24

5. ترك جهاد

6. اقدام نكردن مردم به دفاع از خود و دفع شرّ، موجب تباهى سرزمينها:

... وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ‌ ....

بقره (2) 251

[1] . المصباح، ج 1- 2، ص 429، «عمر»

[2] . فرهنگ فارسى، ج 2، ص 2351، «عمران»

[3] . «بطر» به معناى سرمستى ناشى از مصرف نابجاى‌نعمت است. (مفردات، ص 129، «بطر»)

[4] . به قرينه كلمه «أفسدوا ...» منظور از «الملوك» حاكمان‌فاسد است‌