أُمَّهاتِهِمْ إِنْ أُمَّهاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِي وَلَدْنَهُمْ وَ إِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنْكَراً مِنَ الْقَوْلِ وَ زُوراً وَ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ.

مجادله (58) 2

عفو از قرض‌

144. تنگدستى مديون، مستلزم استحقاق عفو و گذشت بدهى وى از سوى طلبكار:

وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ.

بقره (2) 280

145. گذشت طلبكار، از بدهى وامدار تنگدست، ارجمندتر نسبت به مهلت دادن آنان:

وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ‌ ... [1]

بقره (2) 280

146. گذشت طلبكار از بدهى وامدار تنگدست، بهتر از بازپس‌گيرى وام از وى:

وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ‌ ... [2]

بقره (2) 280

147. گذشت از بدهى وامدار تنگدست، نمونه‌اى از صدقه:

وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ‌ ... [3]

بقره (2) 280

عفو از قصاص‌

148. مطلوبيّت گذشت اولياى دم، از حق قصاص:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصاصُ‌ ... فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْ‌ءٌ ....

بقره (2) 178

وَ كَتَبْنا عَلَيْهِمْ فِيها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ‌ ... فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ‌ ....

مائده (5) 45

عفو از كفّاره صيد

149. صيدهاى انجام شده، پيش از تشريع كفّاره شكار، مورد عفو خداوند:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْياً بالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعامُ مَساكِينَ أَوْ عَدْلُ ذلِكَ صِياماً لِيَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ‌ ....

مائده (5) 95

عفو از گناهان‌

150. عفو و گذشت خداوند، از گناهان بندگان خويش:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْياً بالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعامُ مَساكِينَ أَوْ عَدْلُ ذلِكَ صِياماً لِيَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَ مَنْ عادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقامٍ. [4]

مائده (5) 95

[1] . بنا بر اين احتمال كه بهتر بودن گذشت، نسبت به مهلت دادن باشد؛ يعنى ثواب گذشت، بيشتر از ثواب مهلت دادن است‌

[2] . بنا بر اينكه بهتر بودن گذشت، در مقايسه با بازپس‌گيرى وام باشد؛ يعنى گذشت از آن مال بهتر است از به دست آوردن آن، چون ثواب صدقه خواهد ماند، ولى مال به دست آمده بقايى ندارد

[3] . گذشت از بدهى وامداران، به صدقه تعبير شده است‌

[4] . در آيه مورد بحث، براى شكار در حال احرام دو حكم‌بيان شده است: يكى حرمت آنكه بر گناهكارى شكاركننده دلالت دارد و ديگرى لزوم كفّاره. جمله «عفا اللّه عمّا سلف» مى‌تواند ناظر به هر دو جهت باشد. برداشت مذكور به جهت اوّل اشاره دارد