ثُعْبانٌ مُبِينٌ.

اعراف (7) 103 و 106 و 107

وَ إِذْ نادى‌ رَبُّكَ مُوسى‌ أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ‌ قَوْمَ فِرْعَوْنَ‌ ... قالَ أَ وَ لَوْ جِئْتُكَ بِشَيْ‌ءٍ مُبِينٍ‌ فَأَلْقى‌ عَصاهُ فَإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِينٌ.

شعراء (26) 10 و 11 و 30 و 32

عصاى سليمان (عليه‌السّلام)

--) عصا

عصاى موسى (عليه‌السّلام)

--) عصا

عصمت‌

عصمت، در لغت به معناى منع‌ [1] و دفع شر و بدى از انسان از ناحيه خداوند است‌ [2] و در اصطلاح، علم نافع‌ و حكمت بالغه‌اى است كه انسان را از وقوع در مهالك رذايل و آلودگى به پليدى معاصى دور و از هرگونه ضلالت و خطا حفظ مى‌كند، بنابراين عصمت مانند شجاعت و عفّت و سخاوت صورت علميه راسخه و ملكه نفسانيه‌اى است كه صاحب خويش را از ارتكاب عملى كه جايز نيست چه گناه و يا خطا، نگه مى‌دارد [3] و آن بر سه قسم است: 1. عصمت از خطا در تلقى وحى؛ 2. عصمت از خطا در تبليغ و رسالت؛ 3. عصمت از معصيت، يعنى آنچه كه هتك حرمت عبوديت و مخالفت مولوى باشد؛ و برگشت آن بالاخره به گفتار و كردارى است كه منافى عبوديّت است. [4] در اين‌ مدخل از واژه‌هاى‌ «إصطفى‌»، «إجتبى‌»، «اطاعت» و جمله‌ «لاينال عهدى الظّالمين»، «آيه تطهير»، و آيات هدايت خاصّه كه ملازم عصمت است، استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار عصمت، عصمت انبيا، عصمت يوسف عليه السلام، عوامل عصمت.

آثار عصمت‌

1. اجتناب از قصد گناه‌

1. برخوردارى از عصمت خدادادى، مايه رويگردانى آدمى از قصد گناه:

وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى‌ بُرْهانَ رَبِّهِ كَذلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصِينَ. [5]

يوسف (12) 24

2. امامت‌

2. عصمت و خود نگه‌دارى از هرگونه ستم و گناه، شرط اعطاى امامت از جانب خداوند:

وَ إِذِ ابْتَلى‌ إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ. [6]

بقره (2) 124

[1] . لسان‌العرب، ج 9، ص 244، «عصم»

[2] . ترتيب‌العين، ج 2، ص 1220، «عصم»

[3] . الميزان، ج 2، ص 138-/ 139؛ ج 5، ص 78-/ 80

[4] . الميزان، ج 2، ص 134

[5] . امام رضا عليه السلام درباره جمله «و هم بها لولا ان رءا برهان ربّه» فرمود: يوسف عليه السلام معصوم بود و معصوم قصد ارتكاب گناه نمى‌كند. (عيون اخبارالرضا، ج 2، ص 179، ح 1، باب 115؛ تفسير نورالثقلين، ج 2، ص 419، ح 42)

[6] . از آيه مذكور استفاده مى‌شود امام بايد معصوم باشد، زيرا غير معصوم يا ظالم به نفس است يا به غير و در هر صورت نمى‌تواند امام باشد. (مجمع‌البيان، ج 1-/ 2، ص 380)