2. نااميدى از آخرت‌

186. نااميدى مشركان به حيات آخرتى، عامل عبرت نگرفتن آنها از سرنوشت شوم امّتهاى پيشين:

وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَى الْقَرْيَةِ الَّتِي أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ أَ فَلَمْ يَكُونُوا يَرَوْنَها بَلْ كانُوا لا يَرْجُونَ نُشُوراً. [1]

فرقان (25) 40

نيز--) آيات خدا، آيات آفاقى، مصاديق آيات آفاقى و تفكّر

عبوس‌

عبوس، اخم و ترشرويى چهره بر اثر تنگدلى است. [2] و به معناى انقباض و سختى در كارها و شدّت هم به كار رفته است و لذا اين واژه در ذوى‌العقول و غير آن مثل قيامت استعمال مى‌شود. [3] بدين جهت كه چهره‌ مردم در آن روز از شدّت سختيها و مشكلات عبوس مى‌گردد. [4] و از واژه‌هاى‌ «عبس» و «كلح» استفاده‌ شده است.

ابرار و عبوسى‌

--) همين مدخل، ترس از عبوسى قيامت‌

ترس از عبوسى قيامت‌

1. بيمناكى از عبوسى قيامت، انگيزه ابرار به اطعام و انفاق خالصانه و بى‌چشمداشت:

إِنَّ الْأَبْرارَ ... إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً. [5]

انسان (76) 5 و 9 و 10

2. ايمان به قيامت و خوف از اهوال آن روز، موجب مصونيّت از ترشرويى روز قيامت و خرّمى رخسار و شادمانى دل:

إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً فَوَقاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذلِكَ الْيَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً.

انسان (76) 10 و 11

3. ترس ابرار، از شدّت عبوسى قيامت:

إِنَّ الْأَبْرارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كانَ مِزاجُها كافُوراً إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً. [6]

انسان (76) 5 و 10

4. ترس از عبوسى و سختى روز قيامت، از ويژگيهاى ابرار:

إِنَّ الْأَبْرارَ ... إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً. [7]

انسان (76) 5 و 10

روز عبوس‌

5. قيامت، از روزهاى عبوس و سخت:

إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً.

انسان (76) 10

[1] . جمله «بل كانوا لايرجون نشوراً» يعنى آنان از آثاربه‌جامانده از قوم هلاك شده عبرت نگرفتند، چون از بعث خوف نداشتند. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 267)

[2] . مفردات، ص 544، «عبس»

[3] . ر. ك: التحقيق، ج 8، ص 19-/ 20

[4] . ر. ك: جامع‌البيان، ج 14، جزء 29، ص 211

[5] . با توجّه به اين نكته كه جمله «انّا نخاف ...» تعليل براى جمله «لانُريد منكم ...» باشد

[6] . «قمطرير» يعنى شديد و در احتمالى صفت «عبوس» است. (تفسير التحرير والتنوير، ج 29، ص 359)

[7] . «قمطرير» به معناى شدّت و سختى است. (لسان‌العرب، ج 11، ص 304، «قمطر»)