نوبر، باكورَة گفته شده‌ [1] و نيز به معناى نوآورى و اختراع‌ [2] آمده است. در اين مدخل معناى اختراع و نوآورى در امور صنعتى، هنرى، معمارى، ساختمانى و استفاده از طبيعت مورد نظر است كه از عبارت «لم‌يُخْلَق مثلها» و عبارتهايى كه مفيد اين معنا بوده، استفاده شده است.

ابتكار آجرپزى‌

1) ابتكار فن آجرپزى در زمان فرعون در مصر:

وقال فرعون ... فأوقد لى يهمن على الطّين فاجعل لّى صرحا .... [3]

قصص (28) 38

ابتكار در معمارى‌

2) ساختن سراى زيباى بلورين از ابتكارهاى دوران حكومت سليمان (ع):

قيل لها ادخلى الصّرح فلمّا رأته حسبته لجّة وكشفت عن ساقيها قال إنّه صرح مّمرّد مّن قوارير ....

نمل (27) 44

3) ابتكار قوم عاد در بنا كردن ساختمان‌هايى بى‌همتا در شهر ارم:

ألم تر كيف فعل ربّك بعاد* إرم ذات العماد* الّتى لم يخلق مثلها فى البلد.

فجر (89) 6- 8

ابتكار ذخيره‌سازى غلّات‌

4) ذخيره‌سازى غلّات با خوشه و غلاف، عملى ابتكارى در دوران يوسف (ع) و به پيشنهاد آن حضرت:

قال تزرعون سبع سنين دأبا فما حصدتّم فذروه فى سنبله .... [4]

يوسف (12) 47

ابتكار سامرى---) همين مدخل، ابتكار مجسّمه‌سازى‌

ابتكار قوم‌عاد---) همين مدخل، ابتكار در معمارى‌

ابتكار مجسّمه‌سازى‌

5) ابتكار سامرى در ساختن مجسمه گوساله از زيورآلات، ميان قوم بنى‌اسرائيل:

قالوا مآ أخلفنا موعدك بملكنا ولكنّا حمّلنآ أوزارا مّن زينة القوم فقذفنها فكذلك ألقى السّامرىّ‌* فأخرج لهم عجلا جسدا لّه خوار ...* قال فما خطبك يسمرىّ‌* قال بصرت بما لم يبصروا به فقبضت قبضة مّن أثر الرّسول فنبذتها ....

طه (20) 87 و 88 و 95 و 96

نيز---) آفرينش، ابداع آفرينش، معجزه‌

[1] المصباح المنير.

[2] فرهنگ فارسى معين.

[3] به نظر برخى مفسّران، اين‌كه فرعون گفت: «أوقد ... على الطين؛ بر گِل آتش بيفروز»، و نگفت: «اطبخ لى الاجر؛ برايم آجر بپز» روشن مى‌شود كه او، نخستين كسى است كه پيشنهاد پختن آجر را داده است (روح‌المعانى، ذيل آيه) و برخى مفسّران احتمال داده‌اند كه فرعون اوّلين فردى بوده كه آجر ساخته و با آن ساختمان بنا كرده است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه؛ الكشّاف، ذيل آيه)

[4] از جمله «فذروه فى سنبله» استفاده مى‌شود كه ميان مصريان نگه‌دارى گندم با خوشه، پيش از يوسف (ع)، معمول نبوده است. اين پيشنهاد به منظور محافظت گندم‌ها از آفت بوده است.