اخلاص‌

اخلاص سرّى است الهى كه تنها در قلب بندگان محبوب الهى قرار مى‌گيرد. [1] خداوند پيامبران بزرگ خويش را با اين صفت ستوده است (مريم/ 51) و آن را سبب عدم سلطه شيطان معرفى مى‌كند (ص/ 83) كلمه اخلاص از ريشه خلص به معناى پيراستن از آميختگى و برگزيدن مى‌باشد. [2] و حقيقت آن، بيزارى از غير خدا است. [3] در اين مدخل از واژه‌هاى «اخلص» و مشتقات آن «يريدون وجهه»، «اتّبع رضوان اللّه»، «أسلم وجهه للّه»، «نصحوا للّه»، «لن‌ندعوا من دونه إلها»، «ابتغاء وجه ربّهم»، «لوجه اللّه»، «قربات عند اللّه»، «للّه»، «ابتغاء مرضات اللّه»، «إن أجرى إلّاعلى ربّ العالمين»، «اعبدوا اللّه ما لكم من إله غيره» و ... استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار اخلاص، اخلاص انبيا، اخلاص مؤمنان صدر اسلام، اهمّيّت اخلاص در عبادت، زمينه‌هاى اخلاص، موانع اخلاص.

آثار اخلاص‌

1. ارزش‌آفرينى‌

1) پيامبر (ص)، موظّف به ارزشمند قلمداد كردن مؤمنان به‌دليل اخلاص آنان در عبادت‌هاى خود:

ولاتطرد الّذين يدعون ربّهم بالغدوة والعشىّ يريدون وجهه ....

انعام (6) 52

واصبر نفسك مع الّذين يدعون ربّهم بالغدوة والعشىّ يريدون وجهه ولاتعد عيناك عنهم ....

كهف (18) 28

2) كسب اخلاص در اعتقاد و عمل، مايه ارزشمندى انسان نزد خداوند:

بلى‌ من أسلم وجهه للّه وهو محسن فله أجره عند ربّه ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون.

بقره (2) 112

أفمن اتّبع رضون اللّه كمن بآء بسخط مّن اللّه ...* هم درجت عند اللّه ....

آل‌عمران (3) 162 و 163

ومن أحسن دينا مّمّن أسلم وجهه للّه وهو محسن ....

نساء (4) 125

3) ارزش اعمال، در پرتو صداقت و خلوص و عدم آميختگى آن به ريا:

بلى‌ من أسلم وجهه للّه وهو محسن فله أجره عند ربّه ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون.

بقره (2) 112

وقل رّبّ أدخلنى مدخل صدق وأخرجنى مخرج صدق .... [4]

اسراء (17) 80

ومن يسلم وجهه إلى اللّه وهو محسن فقد استمسك بالعروة الوثقى‌ وإلى اللّه عقبة الأمور.

لقمان (31) 22

[1] مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 409.

[2] لسان‌العرب.

[3] مفردات راغب.

[4] واژه «صدق» در آيه فوق به معناى اخلاص است به اين معنى كه از خداوند درخواست مى‌شود كه ورود و خروج انسان در هر كارى خالص و ظاهر و باطن آن يكسان باشد. (الميزان، ذيل آيه)