واعبدوا اللّه ... وبالولدين إحسنا ... والمسكين ....
نساء (4) 36
احسان به مطلقه---) همين مدخل، احسان به همسر
احسان به والدين
35) اولويّت احسان به مادر در مقايسه با پدر، به دليل تحمّل سىماه رنج و تلاش براى تربيت فرزند:
و وصّينا الإنسن بولديه إحسنا حملته أمّه كرها ووضعته كرها وحمله وفصله ثلثون شهرا .... [1]
احقاف (46) 15
36) نيكى به والدين، سفارش خداوند:
وإذ أخذنا ميثق بنى إسرءيل ... وبالولدين إحسانا ....
بقره (2) 83
... وبالولدين إحسنا ....
انعام (6) 151
وقضى ربّك ألّاتعبدوا إلّا إيَّاه وبالولدين إحسنا ....
اسراء (17) 23
و وصّينا الإنسن بولديه حسنا ....
عنكبوت (29) 8
و وصّينا الإنسن بولديه إحسنا ....
37) اولويّت احسان به والدين، در مقايسه با خويشاوندان:
وإذ أخذنا ميثق بنى إسرءيل لاتعبدون إلّااللَّه وبالولدين إحسانا وذى القربى .... [2]
كتب عليكم إذا حضر أحدكم الموت إن ترك خيرا الوصيّة للولدين و الأقربين ....
بقره (2) 180
واعبدوا اللّه ولاتشركوا به شيا وبالولدين إحسنا وبذى القربى ....
احسان به همسايه
38) احسان به همسايگانِ دور و نزديك، سفارش خدا:
واعبدوا اللّه ولاتشركوا به شيا وبالولدين إحسنا ... والجار ذىالقربى والجار الجنب والصّاحب بالجنب ....
39) اولويّت احسان به همسايگانِ خويشاوند، در مقايسه با همسايگان غير خويشاوند:
40) اولويّت احسان به همسايه نزديك، در مقايسه با همسايه دور:
واعبدوا اللّه ولاتشركوا به شيا وبالولدين إحسنا ... والجار ذىالقربى والجار الجنب والصّاحب بالجنب ... [3].
41) اولويّت احسان به همسايه همكيش، در مقايسه با همسايه غير همكيش:
واعبدوا اللّه ولاتشركوا به شيا وبالولدين إحسنا ... والجار ذىالقربى والجار الجنب والصّاحب بالجنب .... [4]
[1] خداوند در بيان فلسفه احسان به والدين، صرفاً از زحمات مادر ياد كرده است و اين در حقيقت تأكيد بر حق مادر و سفارش فزونتر در مورد او است.
[2] از تقديم «والدين» بر «ذىالقربى»، چنين برمىآيد.
[3] دورى و نزديكى همسايه مىتواند به لحاظ خانه او باشد.
[4] بنابراينكه دورى (الجنب) و نزديكى (ذىالقربى) به لحاظ دين و آيين باشد، مطلب فوق برداشت مىشود. (مجمعالبيان، ذيل آيه)