لإخونهم هلمّ إلينا ولايأتون البأس إلّاقليلا. [1]

احزاب (33) 18

مؤمنان در غزوه احزاب---) همين مدخل، مسلمانان در غزوه احزاب‌

يهود در غزوه احزاب‌

69) يهود بنى‌قريظه، پشتيبان مشركان مكّه در غزوه احزاب و پشتيبان آنان:

وأنزل الّذين ظهروهم مّن أهل الكتب من صياصيهم وقذف فى قلوبهم الرّعب فريقا تقتلون وتأسرون فريقا. [2]

احزاب (33) 26

70) ائتلاف يهود بنى‌نضير و بنى‌قريظه و غطفان با مشركان مكّه بر ضدّ مسلمانان در غزوه احزاب:

إذ جاءوكم مّن فوقكم ومن أسفل منكم وإذ زاغت الأبصر وبلغت القلوب الحناجر وتظنّون باللّه الظّنونا. [3]

احزاب (33) 10

71) پشتيبانى يهوديان بنى‌قريظه از احزاب مشرك سبب انتقام خداوند از آنان:

وأنزل الّذين ظهروهم مّن أهل الكتب من صياصيهم وقذف فى قلوبهم الرّعب فريقا تقتلون و تأسرون فريقا.

احزاب (33) 26

72) كشتار و اسارت بنى‌قريظه به دست مسلمانان:

وأنزل الّذين ظهروهم مّن أهل الكتب من صياصيهم وقذف فى قلوبهم الرّعب فريقا تقتلون وتأسرون فريقا.

احزاب (33) 26

73) اشغال سرزمين بنى‌قريظه از سوى مسلمانان در جنگ خندق:

وأنزل الّذين ظهروهم مّن أهل الكتب من صياصيهم وقذف فى قلوبهم الرّعب فريقا تقتلون وتأسرون فريقا* وأورثكم أرضهم وديرهم وأمولهم وأرضا لّم تطوها وكان اللّه على‌ كلّ شى‌ء قديرا.

احزاب (33) 26 و 27

احسان‌

احسان برگرفته از حسن است كه در دو معنا كاربرد دارد: 1. نعمت بخشيدن به ديگرى؛ 2. كار نيك انجام دادن. احسان برتر از عدالت است؛ زيرا عدالت آن است كه انسان آنچه برعهده اوست بدهد و آنچه سهم اوست بگيرد ولى احسان اين است كه بيش از آنچه وظيفه اوست انجام دهد و كمتر از آنچه حق اوست بگيرد. [4] «احسان» و مشتقات آن تنها واژه مورد استفاده در اين مدخل است.

اهمّ عناوين: آثار احسان، احسان به والدين، پاداش احسان، تشويق به احسان، عوامل احسان، محسنان، مصاديق احسان.

[1] برداشت فوق بر اين اساس است كه مقصود از «القائلين» يهوديان اطراف مدينه بوده و مرجع ضمير در اخوانهم افراد منافق باشند. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[2] مقصود از «الّذين ظهروا» يهود بنى‌قريظه و مرجع ضمير «هم» مشركانى هستند كه سردمداران احزاب متّحد بودند. (همان)

[3] طبق منابع تاريخى، غزوه احزاب با ائتلاف يهوديان بنى‌نضير و بنى‌قريظه و غطفان و مشركان مكّه پديد آمد. «من فوقكم» به يهوديانى اشاره دارد كه از بخش شرقى مدينه هجوم آوردند و «من اسفل منكم» به مشركان مكه و پيروان آنان اشاره دارد. (همان)

[4] مفردات راغب.