رسول خدا (ص) هم‌دست شدند و به مدينه لشكر كشيدند. [1] پيامبراكرم (ص) پس از اطّلاع از اين ماجرا، به پيشنهاد سلمان به حفر خندق در اطراف مدينه دستور داد و بدين سبب اين غزوه، به خندق نيز مشهور شده است. [2] مقصود از احزاب در اين مدخل، جنگ احزاب است.

اهمّ عناوين: امدادهاى غيبى در غزوه احزاب، پيروزى در غزوه احزاب، محمّد (ص) در غزوه احزاب، مسلمانان در غزوه احزاب، مشركان در غزوه احزاب، منافقان در غزوه احزاب، يهود در غزوه احزاب.

امداد غيبى در غزوه احزاب‌

1) امداد غيبى خدا به مسلمانان در جنگ احزاب، نعمتى شايسته يادآورى:

يأيّها الّذين ءامنوا اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ جاءتكم جنود فأرسلنا عليهم ريحا وجنودا لّم تروها ....

احزاب (33) 9

2) حمايت خداوند از مسلمانان در جنگ احزاب:

وردّ اللّه الّذين كفروا بغيظهم لم ينالوا خيرا وكفى اللّه المؤمنين القتال .... [3]

احزاب (33) 25

3) عزّت خداوند، منشأ امداد به مؤمنان مدينه براى رهايى از شكست حتمى در جنگ احزاب:

وردّ اللّه الّذين كفروا بغيظهم لم ينالوا خيرا وكفى اللّه المؤمنين القتال وكان اللّه قويّا عزيزا

احزاب (33) 25

4) نزول ملائكه در غزوه احزاب، جلوه‌اى از امدادهاى غيبى خداوند:

يأيّها الّذين ءامنوا اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ جاءتكم جنود فأرسلنا عليهم ريحا وجنودا لّم تروها ....

احزاب (33) 9

5) فرستادن طوفان براى در هم شكستن سپاه دشمن در غزوه احزاب:

يأيّها الّذين ءامنوا اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ جاءتكم جنود فأرسلنا عليهم ريحا وجنودا لّم تروها ....

احزاب (33) 9

بنى‌قريظه در غزوه احزاب---) همين مدخل، يهود در غزوه‌احزاب‌

بنى‌نضير در غزوه احزاب---) همين مدخل، يهود در غزوه‌احزاب‌

بيماردلان در غزوه احزاب‌

6) گمان بيماردلان درباره خدعه بودن وعده خداوند و پيامبر (ص) به پيروزى مسلمانان در جنگ احزاب:

وإذ يقول المنفقون والّذين فى قلوبهم مّرض مّا وعدنا اللّه ورسوله إلّاغرورا. [4]

احزاب (33) 12

7) فعّاليّت تبليغاتى بيماردلان مدينه براى ايجاد تزلزل در روحيه مسلمانان:

وإذ يقول المنفقون والّذين فى قلوبهم مّرض مّا وعدنا اللّه ورسوله إلّاغرورا.

احزاب (33) 12

نيز---) همين مدخل، منافقان در غزوه احزاب‌

[1] مجمع‌البيان، ج 7 و 8، ص 533.

[2] همان.

[3] مقصود از كفايت خدا براى مؤمنان، فرستادن طوفان و سپاهيان نامرئى براى در هم كوبيدن سپاه دشمن است كه در آيه 9 به آن اشاره شده است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[4] افزون بر منافقان، گروه ديگرى هم بودند كه به دليل داشتن نوعى بيماردلى و ضعف اعتقاد، در جبهه منافقان عمل مى‌كردند. (الميزان، ذيل آيه)