ترجعونها إن كنتم صدقين.

واقعه (56) 83 و 84 و 86 و 87

كلّا إذا بلغت التّراقى‌* وقيل من راق‌* وظنّ أنّه الفراق‌* والتفّت السّاق بالسّاق‌* إلى‌ ربّك يومئذ المساق.

قيامت (75) 26- 30

12) در هم پيچيده شدن ساق‌هاى محتضر در حال جان دادن:

كلّا إذا بلغت التّراقى‌* وظنّ أنّه الفراق‌* والتفّت السّاق بالسّاق.

قيامت (75) 26 و 28 و 29

13) ناتوانى اطرافيان محتضر از بازگرداندن روح او، نشانه حقّانيّت كيفر و پاداش آخرتى:

فلولا إذا بلغت الحلقوم‌* وأنتم حينئذ تنظرون‌* فلولا إن كنتم غير مدينين‌* ترجعونها إن كنتم صدقين. [1]

واقعه (56) 83 و 84 و 86 و 87

14) نزديك‌تر بودن خدا و فرشتگانِ قبض روح، به محتضر، از اطرافيان وى:

فلولا إذا بلغت الحلقوم‌* ونحن أقرب إليه منكم ولكن لاتبصرون. [2]

واقعه (56) 83 و 85

15) جانكاهى و دهشت‌آورى حالت احتضار:

أشحّة عليكم فإذا جاء الخوف رأيتهم ينظرون إليك تدور أعينهم كالّذى يغشى‌ عليه من الموت ....

احزاب (33) 19

... فإذا أنزلت سورة مّحكمة وذكر فيها القتال رأيت الّذين فى قلوبهم مّرض ينظرون إليك نظر المغشىّ عليه من الموت فأولى‌ لهم.

محمد (47) 20

وجاءت سكرة الموت بالحقّ ذلك ما كنت منه تحيد.

ق (50) 19

احتضار صاحبان نفس مطمئنّه‌

16) بشارت به صاحبان نفس مطمئنه هنگام مرگ، به خشنودى خدا از آنان و خشنودى آنان از خدا:

يا ايّتها النفس المطمئنّه‌* ارجعى الى‌ ربّك راضيه مرضيّه. [3]

فجر (89) 27 و 28

17) بشارت به صاحبان نفس مطمئنه هنگام احتضار، به ورود در زمره بندگان خاصّ خدا و بهشت:

يا ايّتها النفس المطمئنّه‌* فادخلى فى عبدى‌* وادخلى جنّتى.آيت الله هاشمى رفسنجانى و برخى از محققان مركز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، 33جلد، موسسه بوستان كتاب - قم، چاپ: اول، 1384.

فجر (89) 27 و 29 و 30

احتضار ظالمان‌

18) ناتوانى ستمگران در جلوگيرى از قبض روح خويش از سوى ملائكه:

ومن أظلم ممّن افترى‌ على اللّه كذبا ... ولو ترى‌ إذ الظَّلمون فى غمرت الموت والملئكة باسطوا أيديهم أخرجوا أنفسكم .... [4]

انعام (6) 93

[1] «مدينين» از «دان، يدين، دين» به معناى جزا نيز آمده است (مفردات‌راغب)؛ بنابراين، معناى آيه چنين مى‌شود: «اگر شما جزا داده نمى‌شويد، چرا روحِ محتضر را به كالبد او برنمى‌گردانيد».

[2] بنابر اين‌كه مقصود از ضمير جمعِ «نحن»، خدا و فرشتگان مأمور قبض روح باشد، برداشت فوق قابل استفاده است.

[3] در اين كه خطاب «يا ايتها النفس المطمئنة» به چه زمانى مربوط است، دو احتمال وجود دارد: هنگام مرگ، و در قيامت (مجمع‌البيان، ذيل آيه) برداشت، بنابر احتمال اوّل است. روايتى از امام صادق (ع) نيز اين احتمال را تقويت مى‌كند. (نورالثقلين، ذيل آيه)

[4] «ولو ترى» عطف بر «من اظلم»، و الف و لام «الظالمون» مفيد جنس و استغراق است كه شامل مدعيان دروغين وحى، مفتريان و هر ستمگرى مى‌شود.