برخى مفسّران، ذيل آيه 95 حجر (15)، وى را از استهزاكنندگان برشمرده‌اند. [1] نيز آيات 90 تا 93 اسراء (17)، [2] و آيات 7 و 8 فرقان (25) [3] را درباره بهانه‌جويى او و ديگر مشركان و آيات 6 و 7 سوره ص (38) [4] را درباره تكذيب پيامبر (ص) از سوى وى دانسته‌اند. از نظر برخى، آيات 1 و 2 قمر (54)، [5] 1 و 2 عصر (103) [6] و سوره كافرون (109) [7] نيز درباره او نازل شده است.

ابوسفيان‌

ابوسفيان، صخر بن حرب، بزرگ بنى‌اميّه و از سران مشرك مكّه است. [8] برخى مفسّران، نزول آيه 104 نساء را در پى به سخره گرفتن پيامبر (ص) و تضعيف مسلمانان در جنگ احد از سوى وى، [9] آيه 30 انفال (8) را درباره توطئه ابوسفيان و ديگر سران كفر در دارالنّدوه براى قتل، تبعيد يا زندانى كردن رسول خدا، [10] 36 انفال (8) را درباره اجير كردن افراد براى كارزار با پيامبر (ص)، [11] آيات 90 تا 93 اسراء (17) و 12 دخان (44) را در مورد خواسته‌هاى نامعقول او و ديگر سران شرك از رسول خدا براى رفع قحطى از اهل مكّه، [12] آيه 3 سبأ (34) را درباره انكار قيامت‌ [13] و آيات 1 و 2 ماعون (107) را درباره تكذيب روز جزا و راندن يتيم از خود دانسته‌اند. [14]

ابوسَلَمه مَخزومى‌

ابوسلمه مخزومى، عبداللَّه بن عبدالاسد از قريش، برادر رضاعى پيامبر (ص)، از مهاجران حبشه و از بدريّون است. [15] از نظر برخى مفسّران، منظور از فرد هدايت يافته در آيه 15 اسراء (17)، ابوسلمه است. [16] نيز نزول آيات 58 و 59 حج (22) درباره شهادت وى، و آيه 40 فصلت (41) در مورد عاقبت به خيرى او

[1] مجمع‌البيان، ج 5- 6، ص 533.

[2] جامع البيان، مج 9، ج 15، ص 207.

[3] الدرّالمنثور، ج 6، ص 236.

[4] جامع‌البيان، مج 12، ج 23، ص 152.

[5] الدرّالمنثور، ج 7، ص 671.

[6] تفسير قرطبى، ج 2، ص 123.

[7] التبيان، ج 10، ص 420.

[8] المحبّر، ص 131؛ الاستيعاب، ج 2، ص 270 و 271 و ج 4، ص 240 و 241.

[9] جامع البيان، مج 4، ج 5، ص 357

[10] روض الجنان، ج 9، ص 101

[11] جامع‌البيان، مج 6، ج 9، ص 323؛ مجمع‌البيان، ج 4- 5، ص 831.

[12] جامع‌البيان، مج 9، ج 15، ص 204- 207؛ مجمع‌البيان، ج 5- 6، ص 678؛ كشف‌الاسرار، ج 9، ص 96.

[13] غرر التبيان، ص 425؛ تفسير قرطبى، ج 14، ص 167

[14] مجمع البيان، ج 9- 10، ص 834

[15] الطّبقات الكبرى، ج 3، ص 181 و 182؛ الاستيعاب، ج 3، ص 71؛ انساب الاشراف، ج 10، ص 221؛ تاريخ طبرى، ج 2، ص 213.

[16] مبهمات القرآن، ج 2، ص 129.