ابوذر غفارى، جندب بن جناده از پيشگامان در اسلام و از صحابه بزرگ
رسول خدا (ص) است. [1] برخى مفسّران، نزول آيات 17 و 18 زمر
(39) را درباره بشارت وى و گروهى ديگر به بهشت به دليل دورى جستن آنها از بتها
در جاهليّت، [2] آيه 11 احقاف (46) را درباره
خردهگيرى قريش از اسلام وى و قومش، [3] آيه 107 كهف (18) را در ايمان وى و برخى ديگر
[4] از مؤمنان، آيه 28 كهف (28) را در فقر وى و صحابه مستمند ديگر و
مأمور شدن پيامبر (ص) به مداراى با ايشان دانستهاند.
[5] همچنين آيه 2 محمّد (47) را در عدم پيمانشكنى او با پيامبر (ص)، [6] آيه 87 و 88 مائده (5) را در بهرهورى
از نعمتهاى الهى و رعايت حدّ اعتدال [7] و آيه 100 توبه (9) را در پايدار ماندن
[8] وى بر حقيقت دانستهاند.
براساس اخبارى، آياتى ديگر نيز در شأن برخى صحابه بزرگ از جمله ابوذر
دانسته شده است.
ابورافع قُرَظى
ابورافع قُرَظى، سلّام بن ابى الحُقَيقْ، از اشراف يهود مدينه [9] و از دشمنان سرسخت پيامبر (ص) است. [10] برخى مفسّران، وى را از جمله كافران
مطرح در آيه 28 آلعمران (3) دانستهاند كه مؤمنان را از موالات آنها برحذر داشته
است. [11] گفته شده: آيات 77 و 78 آلعمران (3)
نيز درباره رشوهخوارى وى، [12] آيات 79 و 80 آلعمران (3) درباره محاجّه او با رسولخدا، [13] آيات 111 و 112 همين سوره در پى توطئه
وى ضدّ اسلام نازل شده است. [14] نيز مقصود از «جبت و طاغوت» در آيه 51 نساء (4)، وى و گروهى ديگر از
احبار يهود دانسته شدهاند. [15]
ابوزمعهاسدى
ابوزمعه اسدى، اسود بن مطّلب، از سران قريش و از دشمنان سرسخت پيامبر
(ص) است. [16]
[1] الطّبقات الكبرى، ج 4، ص 166؛ الاستيعاب، ج 1، ص 321.
[2] جامعالبيان، مج 12، ج 23، ص 246؛ الدرّالمنثور، ج 7، ص 217.