للرسول و لذى‌القربى ... و ابن السبيل .... [1]

انفال (8) 41

و ءات ذا القربى‌ حقّه ... و ابن السبيل .... [2]

اسراء (17) 26

فات ذا القربى‌ حقّه ... و ابن السبيل ....

روم (30) 38

33) پرداخت حق در راه‌ماندگان از خمس درآمدها، نشانه ايمان به خدا و قرآن:

و اعلموا انّما غنمتم من شى‌ء فانّ للَّه‌خمسه و للرسول و لذى القربى ... و ابن السبيل ان كنتم ءامنتم باللَّه و ما انزلنا على‌ عبدنا يوم الفرقان ....

انفال (8) 41

2. زكات‌

34) وجوب پرداخت بخشى از زكات به درراه‌ماندگان:

انّما الصدقت للفقراء ... و ابن السبيل فريضة من اللَّه ....

توبه (9) 60

35) اختصاص حقّى براى در راه‌ماندگان از زكات، مقتضاى علم و حكمت خدا:

انّما الصدقت ... و ابن السبيل فريضة من اللَّه و اللَّه عليم حكيم.

توبه (9) 60

3. فى‌ء

36) توزيع عادلانه ثروت، فلسفه اختصاص يافتن حقّى از فى‌ء براى در راه‌ماندگان:

ما افاء اللَّه على‌ رسوله من اهل القرى‌ فلله و للرسول و لذى القربى‌ ... و ابن السبيل كى لا يكون دولة بين الاغنياء منكم ....

حشر (59) 7

37) اداى حق ابن‌سبيل از ذرّيّه پيامبر (ص) از فى‌ء، مصداق تقواپيشگى:

ما افاء اللَّه على‌ رسوله من اهل القرى‌ فلله و للرسول و لذى القربى‌ ... و ابن السبيل ... و ما ءاتيكم الرسول فخذوه و ما نهيكم عنه فانتهوا و اتّقوا اللَّه .... [3]

حشر (59) 7

38) در راه‌ماندگان از ذرّيّه پيامبر (ص)، برخوردار از حقِّ فى‌ء:

ما افاء اللَّه على‌ رسوله من اهل القرى‌ فلله و للرسول و لذى‌القربى‌ ... و ابن السبيل .... [4]

حشر (59) 7

پرداخت خمس به ابن‌سبيل---) همين مدخل، حقوق ابن‌سبيل‌

پرداخت زكات به ابن‌سبيل---) همين مدخل، حقوق ابن‌سبيل‌

[1] با توجّه به اين‌كه «غنمتم» در هر نوع فائده عموميّت دارد (مفردات راغب) شامل هر نوع درآمدى مى‌شود و مقصود از «ابن‌السّبيل» در آيه فوق براساس روايات متعدّد، در راه‌ماندگان از ذرّيّه پيامبر (ص) است. (نورالثقلين، ذيل آيه)

[2] مقصود از «ذاالقربى‌» ذرّيّه پيامبر (ص) است. روايتى از امام زين‌العابدين (ع) نيز همين مطلب را تأييد مى‌كند. نقل شده پس از نزول آيه فوق حضرت رسول (ص) فدك را به حضرت فاطمه (ع) اعطا كرد (مجمع‌البيان، ذيل آيه) اين شأن نزول قرينه است كه اين آيه مدنى است نه مكى و بنابراين مقصود از حق ابن‌سبيل نيز مى‌تواند خمس باشد.

[3] امر «اتقوا اللَّه» در ذيل آيه، پس از بيان حكم «فى‌ء» و اين كه هرچه پيامبر (ص) امر كرد، بايد پذيرفت و از هر چه نهى كرد، بايد امتناع ورزيد، مى‌تواند به منزله ذكر عام پس از خاص باشد؛ يعنى عمل به حكم فى‌ء، از مصاديق تقوا است.

[4] در روايات، مقصود از ابن‌سبيل ذرّيّه پيامبر (ص) هستند (نورالثقلين، ذيل آيه). گفتنى است: كه «فى‌ء» به غنايمى اطلاق مى‌شود كه بدون جنگ در اختيار مسلمانان قرار گيرد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)