منشأ طلوع‌

47. خداوند، مالك حقيقى و منشأ مكانهاى طلوع خورشيد:

وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلِيمٌ.

بقره (2) 115

سَيَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كانُوا عَلَيْها قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.

بقره (2) 142

48. طلوع ستارگان و خورشيد، جلوه‌اى از ربوبيّت الهى:

قالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ.

شعراء (26) 28

رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما وَ رَبُّ الْمَشارِقِ.

صافّات (37) 5

فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ.

معارج (70) 40

49. خداوند، شكافنده صبح از دل تيره شب:

إِنَّ اللَّهَ‌ ... فالِقُ الْإِصْباحِ‌ ....

انعام (6) 95 و 96

وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها.

نازعات (79) 29

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ.

فلق (113) 1

طمأنينه‌

--) آرامش‌

طمع‌

طمع، به معناى تمايل نفس به چيزى است كه خارج از دست او است، مقابل استغناى نفس. اين صفت از صفات مهلكه و از آثار دنيادوستى است. گاهى طمع به امر، مستحسن است اگرچه طمع‌ورزنده مستحقّ آن نيست، و گاهى نيز طمع، مذموم و قبيح است مانند تمايل رسيدن به چيزى كه حقّ آن نيست مثل آرزو و تمايل به چيزى كه در دست غير او است و او هيچ استحقاقى ندارد. [1] در اين مدخل از واژه‌ «طمع» و مشتقّات آن استفاده شده است.

اهمّ عناوين: طمع به بهشت، طمع در دعا، عوامل طمع.

سرزنش طمع‌

1. طمع‌ورزى در به چنگ آوردن ثروت و قدرت بيشتر، خصلتى ناپسند و مورد سرزنش خداوند:

ذَرْنِي وَ مَنْ خَلَقْتُ وَحِيداً وَ جَعَلْتُ لَهُ مالًا مَمْدُوداً وَ بَنِينَ شُهُوداً وَ مَهَّدْتُ لَهُ تَمْهِيداً ثُمَّ يَطْمَعُ أَنْ أَزِيدَ.

مدّثر (74) 11-/ 15

طمع اصحاب اعراف‌

2. اصحاب اعراف در آستانه ورود به بهشت، ضمن طمع به حضور در آن جايگاه رفيع، نگران از تغيير سرنوشت خويش:

... وَ عَلَى الْأَعْرافِ‌ ... لَمْ يَدْخُلُوها وَ هُمْ يَطْمَعُونَ. [2]

اعراف (7) 46

[1] . التحقيق، ج 7، ص 119، «طمع»

[2] . هر دو جمله «لم‌يدخلوها» و «هم يطمعون» حال براى «اصحاب الجنّة» است، يعنى با اينكه طمع ورود به بهشت دارند، نگران نيز هستند كه اوضاع در حسابرسى تغيير كند. (الميزان، ج 8، ص 129)