ضمان عقدى در دوران يوسف عليه السلام‌

3. ضمان، قراردادى مرسوم، در عصر يوسف عليه السلام:

قالُوا نَفْقِدُ صُواعَ الْمَلِكِ وَ لِمَنْ جاءَ بِهِ حِمْلُ بَعِيرٍ وَ أَنَا بِهِ زَعِيمٌ.

يوسف (12) 72

ضمان عقدى در دَيْن‌

--) همين مدخل، احكام ضمان‌

مشروعيّت ضمان عقدى‌

--) همين مدخل، احكام ضمان‌

ضمان غير عقدى‌

4. اتلاف مال غير، موجب ضمانت:

... فَمَنِ اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ‌ ... [1]

بقره (2) 194

وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ‌ ....

نحل (16) 126

وَ جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها ....

شورى (42) 40

5. عدم ضمانت امين، نسبت به اموال تلف شده (بدون تفريط):

... ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ‌ ... [2]

توبه (9) 91

6. عدم ضمانت احسان‌كننده نسبت به اموال:

... ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ‌ ....

توبه (9) 91

ضمان جريره‌

--) ارث‌

ضَمْرَة بن ابى‌العيص‌

«ضمرة بن ابى‌العيص» از قبيله خزاعه و از مؤمنان به پيامبر صلى الله عليه و آله در مكّه بود. [3] برخى مفسّران، شأن نزول‌ آيات 97 تا 100 نساء (4) را در پى آن دانسته‌اند كه پس از وجوب هجرت بر مسلمانان «ضمره» به رغم بيمارى، خواستار مهاجرت از مكّه به مدينه شد كه در بين راه از دنيا رفت و با نزول آيات ياد شده، پاداش اين‌گونه افراد بر خدا دانسته شد. [4]

ضيافت‌

--) مهمانى‌

طاحى الارض/ اسماوصفات‌

اين صفت فعلى الهى از باب «طحى‌، يَطحى‌ و طَحْواً» به معناى گستردن و گسترده شدن است. اين صفت الهى تنها يك بار و آن هم در مورد زمين به‌كار رفته است كه خداوند به زمين و كسى كه آن را گسترانده سوگند مى‌خورد: [5]

وَ الْأَرْضِ وَ ما طَحاها.

شمس (91) 6

طاغوت‌

طاغوت، بر وزن فعلوت، همانند ملكوت، ولى در آن‌ [طاغوت‌] لام‌الفعل بر عين‌الفعل مقدّم شده است و

[1] . ضمانت از عموم آيه استفاده شده است‌

[2] . فقها با توجّه به اينكه «امين» از مصاديق محسنان است، به آيه مزبور بر عدم ضمانت استدلال نموده‌اند. (القواعد الفقهيّه، بجنوردى، ج 2، ص 10-/ 12)

[3] . الاستيعاب، ج 2، ص 301؛ اسدالغابه، ج 3، ص 62

[4] . جامع‌البيان، ج 4، جزء 5، ص 323؛ التّبيان، ج 3، ص 306

[5] . اسما و صفات الهى فقط در قرآن، ج 1، ص 795