صيفى بن راهب‌

صيفى بن راهب، از مشركان مكّه است. [1] برخى‌ مفسّران شأن نزول آيه 10 ممتحنه (60) را درباره همسر صيفى بن راهب دانسته‌اند كه پس از صلح حديبيّه، شوهر وى (صيفى) نسبت به اين امر معترض بود. و با نزول آيه، مؤمنان از بازگرداندن زنان مؤمن به شوهرانشان منع شدند. [2]

ضارّ/ اسماوصفات‌

ضارّ، از اسماى الهى است به اين معنا كه آنچه بنده‌اش به آن نيازمند است به اندازه كافى به او نمى‌دهد و قدرت دارد بر ضرر و زيان رساندن به هر كس كه بخواهد. [3] اين اسم حاكى از فعل الهى است كه به‌ صورت مصدرى‌ [ضُرّ] پنج بار در قرآن آمده است:

وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ‌ إِلَّا هُوَ ....

انعام (6) 17

نيز

--)

يونس (10) 107؛ يس (36) 23؛ زمر (39) 38؛ فتح (48) 11

ضارب‌الامثال/ اسماوصفات‌

--) مثلهاى قرآن‌

ضرر

ضرر، اسم مصدر [4] در لغت به معناى نقصانى است كه‌ بر شى‌ء وارد مى‌شود، همانند آنچه در ضرر مالى گفته مى‌شود، [5] اعمّ از اينكه نقصان در اعتقاد، يا در راه خير، در بدن، مال، عنوان و فرزند باشد [6] و در هيئت «ضرّ» به معناى هرگونه پريشانى و بدحالى است. [7] در اين‌ مدخل از مادّه‌ «ضرر» در اشتقاقهاى مختلف آن استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار ضرر، تشخيص ضرر، دفع ضرر، ضرر سحر، عوامل ضرر، منشأ ضرر.

آثار ضرر

1. اعتراف به عجز

1. ضررهاى وارد بر انسان، هنگام گرفتاريها، موجب اعتراف به ناتوانى خويش و قدرت خداوند:

وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى‌ ضُرٍّ مَسَّهُ كَذلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ.

يونس (10) 12

وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْئَرُونَ.

نحل (16) 53

وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعا رَبَّهُ مُنِيباً إِلَيْهِ‌ ....

زمر (39) 8

فَإِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ....

زمر (39) 49

[1] . الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 18، ص 41

[2] . مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 41؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 18، ص 41

[3] . الاسماء و الصّفات، بيهقى، ج 1، ص 135

[4] . الصّحاح، ج 2، ص 719، «ضر»

[5] . ترتيب العين، ج 2، ص 1039، «ضرّ»؛ لسان العرب، ج 8، ص 45، «ضرر»

[6] . التحقيق، ج 7، ص 25، «ضر»

[7] . مفردات، ص 503، «ضر»