تقوا در صلح‌

32. پايبندى مسلمانان به پيمان صلح، نشانه تقوا:

إِلَّا الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئاً وَ لَمْ يُظاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى‌ مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ.

توبه (9) 4

كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ.

توبه (9) 7

33. لزوم رعايت تقوا در ميانجيگرى و ايجاد صلح ميان مؤمنان:

وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‌ فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِي‌ءَ إِلى‌ أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ‌ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ‌ ....

حجرات (49) 9 و 10

توكّل در صلح‌

--) همين مدخل، صلح با كافران‌

شرايط صلح‌

34. پيشنهاد صلح از سوى مسلمانان به دشمن، مشروط به نداشتن توان براى ادامه جنگ:

فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَكُمْ وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ. [1]

محمّد (47) 35

نيز--) همين مدخل، احكام صلح‌

صلح اوس و خزرج‌

--) همين مدخل، صلح مسلمانان‌

صلح با كافران‌

35. لزوم توجّه و توكّل به خدا، هنگام تصميم‌گيرى براى صلح و ترك مخاصمه با كافران:

وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ‌ ....

انفال (8) 59 و 61

36. مانع نشدن احتمال فريبكارى كافران در صلح‌طلبى خود، از پذيرش صلح، بدون وجود شاهد و دليلى بر فريبكارى:

وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ‌ ... وَ إِنْ يُرِيدُوا أَنْ يَخْدَعُوكَ فَإِنَّ حَسْبَكَ اللَّهُ‌ ....

انفال (8) 59 و 61 و 62

37. نگرانى مسلمانان صدر اسلام از توطئه هاى پنهانى كافران، در صورت صلح با آنان:

قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ. [2]

انفال (8) 38 و 39

[1] . برخى واو «و أنتم الأعلون» را حاليه دانسته اند. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 162؛ روح‌المعانى، ج 14، جزء 26، ص 121) يعنى در حالى كه غلبه با شماست، دشمن را به مصالحه دعوت نكنيد

[2] . به قرينه «قاتلوهم»، جواب شرط «فان انتهوا» جمله‌اى همانند «فلاتقاتلوهم» است؛ يعنى اگر كافران دست از فتنه انگيزى برداشتند و راه صلح و مسالمت پيش گرفتند با آنان جنگ نكنيد؛ در اين صورت، مقصود از «فانّ اللَّه ...» بيرون آوردن مسلمان از اين نگرانى باشد كه مبادا اصلاح‌طلبى كافران، بر اساس توطئه‌اى باشد