سرب در جاهليّت‌

5. آشنايى اعراب جاهلى، با فلز سرب:

... كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ. [1]

صفّ (61) 4

سرخى‌

--) رنگ‌

سردى‌

سردى به معناى برودت و خنكى است. [2] در اين‌ مدخل از واژه‌هاى‌ «بَرد»، «بارد» و «زمهرير» استفاده شده است.

سردى آب‌

1. آشاميدن آب سرد جوشيده از زمين و شستشو با آن، وسيله شفاى ايّوب عليه السلام از بيمارى و آزار:

وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى‌ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ‌ ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هذا مُغْتَسَلٌ بارِدٌ وَ شَرابٌ. [3]

ص (38) 41 و 42

نيز--) همين مدخل، سردى در جهنّم‌

سردى آتش‌

2. سرد شدن آتش بر ابراهيم عليه السلام با فرمان الهى، به صورت خارق‌العاده:

قُلْنا يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‌ إِبْراهِيمَ.

انبياء (21) 69

وَ إِبْراهِيمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ‌ ... فَما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ ... [4]

عنكبوت (29) 16 و 24

وَ إِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْراهِيمَ‌ قالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْياناً فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ‌ فَأَرادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَسْفَلِينَ. [5]

صافّات (37) 83 و 97 و 98

سردى در بهشت‌

3. ابرار، آسوده از سردى آزاردهنده و شديد در بهشت:

إِنَّ الْأَبْرارَ ... مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فِيها شَمْساً وَ لا زَمْهَرِيراً. [6]

انسان (76) 5 و 13

4. بهشت، خالى از هرگونه سرماى شديد و آزاردهنده:

مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فِيها شَمْساً وَ لا زَمْهَرِيراً.

انسان (76) 13

[1] . از اينكه مورد خطاب آيه، اعراب جاهليّت‌اند، فهميده مى‌شود آنان به كاربرد فلز سرب در استحكام ساختمانها آشنا بوده‌اند

[2] . لغت‌نامه، ج 8، ص 11983، «سردى»

[3] . مصداق بارز «نُصب و عذاب» بيمارى و آزار و سختى است. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 745؛ الميزان، ج 17، ص 209)

[4] . مقصود از «فانجاه اللّه» سرد شدن آتش براى ابراهيم عليه السلام است. (جامع‌البيان، ج 10، جزء 20، ص 132)

[5] . جمله «فأرادوا به كيداً» يعنى قصد سوزاندن ابراهيم عليه السلام را داشتند و «فجعلناهم الاسفلين» كنايه از بى‌تأثيرى حيله آنان و سرد شدن آتش بر ابراهيم عليه السلام است. (الميزان، ج 17، ص 150)

[6] . «زمهرير» به معناى شدّت سردى است (ترتيب‌العين، ج 2، ص 765) به حدّى كه موجب اذيّت شود. (مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 621)