اعطاى سبع مثانى‌

5. «سبع مثانى» (سوره حمد)، از عطاياى خداوند بر پيامبر صلى الله عليه و آله:

وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي‌ ....

حجر (15) 87

جايگاه سبع مثانى‌

6. سبع مثانى (سوره حمد) داراى جايگاهى ويژه در ميان سوره‌هاى قرآن:

وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ. [1]

حجر (15) 87

سبع مثانى و قرآن‌

7. سبع مثانى (سوره حمد)، جزئى از مثانى (قرآن):

وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي‌ ... [2]

حجر (15) 87

قرائت سبع مثانى‌

8. قرائت سبع مثانى (سوره حمد)، در دو ركعت از نماز:

وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ. [3]

حجر (15) 87

سبقت‌

سبقت در لغت به معناى تقدّم و پيشى گرفتن در سير و حركت است، سپس به نحو مجاز به معناى تقدّم و پيشى گرفتن در امور ديگر نيز به كار رفته است. [4] در اين مدخل سبقت به هر دو معناى حقيقى و مجازى مورد نظر است و از واژه‌هاى‌ «سبق»، «تقدّم»، «سرعت»، «عجل»، مشتقّات آنها و سياق بعضى آيات استفاده شده است.

اهمّ عناوين: سابقان، سبقت بر خدا، سبقت در ايمان، سبقت در خير.

سابقان‌

سابقان به سوى بهشت‌

--) همين مدخل، سبقت به سوى بهشت‌

سابقان در خير

1. اندك بودن تعداد سابقان در خير، در امّت اسلام:

وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ‌ وَ قَلِيلٌ مِنَ الْآخِرِينَ. [5]

واقعه (56) 10 و 14

1. ابرار

2. پيشگامى ابرار در انجام دادن كارهاى خير و نايل شدن به پاداش آخرتى:

كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ‌ وَ ما أَدْراكَ‌

[1] . تعبير از فاتحةالكتاب با نكره غيرموصوفه (سبعاً) دليل عظمت قدر و جلالت شأن آن است. (الميزان، ج 12، ص 192)

[2] . بنا بر اينكه «من» براى «تبعيض» باشد، آيات سوره‌حمد بعضى از مثانى است، زيرا خداوند همه آيات قرآن را در آيه شريفه «كتاباً متشابهاً مثانى ...» مثانى ناميده است. (الميزان، ج 12، ص 191)

[3] . از امام صادق عليه السلام درباره «و لقد ءَاتيناك سبعاً من المثانى والقرآن العظيم» سؤال شد. آن حضرت فرمود: آن سوره حمد است كه هفت آيه دارد و از جمله آنها «بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم» است و همانا مثانى ناميده شده است، زيرا در دو ركعت نماز، دو بار خوانده مى‌شود. (تفسير عيّاشى، ج 1، ص 19، ح 3)

[4] . مفردات، ص 395، «سبقت»

[5] . مراد از «الآخرين» امّت اسلام است. (الميزان، ج 19، ص 121)