أَزْواجاً يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ ... [1]

شورى (42) 11

سوگند به زوجيّت‌

39. قسم به زوجيّت، بيانگر اهمّيّت آن در نظام هستى:

وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ.

فجر (89) 3

وَ ما خَلَقَ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى‌.

ليل (92) 3

نظام زوجيّت‌

--) همين مدخل، زوجيّت در آفرينش‌

زهد

زهد در لغت ضدّ رغبت و حرص بر دنيا است‌ [2] و در اصطلاح، پشت كردن به دنيا و روى آوردن به آخرت، بلكه از غير خدا قطع نظر كردن و رو آوردن به خدا، و اين بالاترين درجات زهد است. [3] در اين مدخل از آياتى كه در زهد ظهور دارند و يا در روايات به زهد تفسير شده‌اند، مثل‌ «لا اسألكم اجراً» و «ليبلوكم ايّكم احسن عملًا» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار زهد، اوصاف زاهدان، زمينه‌هاى زهد و زهد محمّد صلى الله عليه و آله.

آثار زهد

1. زهدورزى انصار مدينه، با عدم درخواست سهم خود از فى‌ء و ترجيح مهاجران، موجب رستگارى آنان:

وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

حشر (59) 9

2. زهدورزى همسران پيامبر، موجب قرار گرفتن آنان در زمره نيكوكاران:

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلًا وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً.

احزاب (33) 28 و 29

امتحان با زهد

3. آزمودن انسانها، در پرتو زهد در دنيا:

... لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ... [4]

هود (11) 7

پاداش زهد

4. پاداش عظيم الهى، وعده خداوند به همسران پيامبر، در صورت زهدورزى، ترجيح خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله بر زندگى مرفّه دنيا:

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَ‌

[1] . ذكر «ليس كمثله شى‌ء» پس از مطرح كردن موضوع‌زوجيّت برخى موجودات، مى‌تواند نفى همسر داشتن خدا را بفهماند

[2] . لسان‌العرب، ج 6، ص 97، «زهد»

[3] . معراج‌السّعاده، ص 335؛ التّحقيق، ج 4، ص 311، «زهد»

[4] . پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: ... قول اللّه تعالى «... ليبلوكم ايّكم احسن عملًا» يعنى كدام يك از شما در دنيا زاهدتر است. (مكارم‌الاخلاق، ص 447؛ بحارالانوار، ج 74، ص 93، ح 1)